Q usmonov, U. Jo‘rayev, N. Norquloy о ‘zbekiston tarixi

Qoraqalpoq va  Rossiya 
Qoraqalpoqlar  Rossiya  bilan  munosa- 
,  ..  . 
batlar  o‘matishga  harakat  qilgan.  Bun-
day  yaqmlashishga  bir  qator  omillar 
sabab  bo‘lgan  edi.  Birinchidan,  Rossiya  bilan  savdo-tijorat  ish- 
larini  yo‘lga  qo‘yishdan  manfaatdorlik,  ikkinchidan,  jung‘or- 
laming tinimsiz hujumlaridan himoyalanish zarurati  sabab bo‘ldi.
1726-yilda  qozoq  xoni  Abulxayrxon  Peterburgga  o‘z  el- 
chilarini jo‘natgan.  Uning tarkibida  qoraqalpoq vakillari ham bor 
edi.
Bunga javoban,  1731-yilda  Rossiya o‘z elchisi M.  Tevkelevni 
Abulxayrxon  huzuriga  jo ‘natadi.  Muzokaralar  natijasida  ham 
Kichik juz,  ham  Quyi  qoraqalpoqlar  Rossiya  fuqaroligiga  qabul 
qilinadi.  Ayni paytda,  qoraqalpoqlaming  Rossiyaga emas,  Kichik 
juz xonligiga yasoq to‘lashi tan olindi.  Qoraqalpoqlaming  Rossiya 
imperiyasi  fuqaroligiga  qabul  qilinishi  —  ulami  Eron  hukmdori 
Nodirshoh  hujumidan  saqlab  qoldi.
Qoraqalpoqlaming  asosiy  qismi  no- 
tinch,  og‘ir  yillarda  Amu  va  Sirdaryo 
oralig‘idagi  bo‘sh  yotgan  yerlarga, 
Yangidaryo  va  Quvondaryo  bo‘ylariga  ko‘chib  kelib  yashardilar. 
Bu  yerlar  Xiva  xonligiga  chegara  hududlar  edi.
Bu  yangi  yerlar  qoraqalpoq  xalqining  o‘ta  mashaqqatli 
mehnati  evaziga  o‘zlashtirilgan.  Tarixchi  olimlar  Yangidaryoda 
yaratilgan  ajoyib  sug‘orish  inshootlari  tizimiga  —  bu  qoraqalpoq 
xalqi  qahramonona  mehnatining  ulug‘vorligi  xotirasidir,  deb 
baho  bergan.
10 4