Q usmonov, U. Jo‘rayev, N. Norqulov o zbekiston tarixi

1. Bihistun yozuvlarida qoraqalpoqlar haqida qanday ma’lumotlar
« 
yozilgan?
2. Qoraqalpoq xalqining shakllanishi haqida so‘zlab bering.
3. Nima sababdan qoraqalpoqlar Volga va Yoyiq daryolari bo‘ylaridan
Orol va Sirdaryo bo‘ylariga qaytib ko‘chib keldilar?
4.
Xiva xonlari qachon va qanday yo‘l bilan qoraqalpoqlami o ‘zlariga
bo‘ysundirdilar?
2 9 -§ . Qoraqalpoqlarning ijtimoiy-iqtisodiy hayoti
Ijtimoiy ahvol 
Qoraqalpoqlar ijtimoiy hayotida urug‘-
chilik, qabilachilik munosabatlari, aho- 
lining tabaqalarga bo‘linishi ancha kuchli edi. H ar bir urug‘ yoki 
qabilaga biylar boshchilik qilardi. Harbiy qismlarni botirlar 
boshqarardi. Aholi orasida mhoniylar, shayxlar, xo‘jalaming o‘mi 
ham katta edi. Ovul boshlang‘ich m a’muriy bo‘g‘in bo‘lib, ular­
ning butun hayotiga Oqsoqollar kengashi rahbarlik qilardi. 
Shuningdek, qoraqalpoqlarda yuzboshi, mirobboshi, qozi, rais 
kabi m a’muriy mansablar ham bor edi. Mirob suv taqsim- 
lovchi hisoblangan.
Biylik lavozimiga ilgarilari urug‘ yig‘inlarida saylangan bo‘lsa, 
qoraqalpoqlar Xiva xonligiga bo‘ysundirilgach, xon tomonidan 
tayinlanadigan bo‘ldi. Xon tomonidan tayinlangan biyga boshqa
8 — 0 ‘zbekiston tarixi, 8-sinf 
113

---

biylar bo‘ysungan. Amudaryoning so‘l tomonidagi Q o‘ng‘irot, 
o ‘ng sohilidagi Chimboy qoraqalpoqlarning bosh m a’muriy 
markaziga aylanadi.
Aholi orasida mulkiy tabaqalanish ham kuchayib bordi. Yerga 
jamoa bo‘lib egalik qilish asta-sekin barham topib, katta yer egalari 
tabaqasi vujudga keldi. Chorvachilikda minglab qoramol, qo‘y- 
echki, yilqi, tuyalarga ega tabaqalar shakllanadi. Juda ko‘p baliq 
ovlanadigan suv havzalari ham alohida kishilar tom onidan 
egallanib bordi. Natijada yersiz, chorva mollarisiz kambag‘allar 
soni ko‘payib bordi. Ular boylardan yemi ijaraga olib ishlashga, 
chorva mollarini boqib kun kechirishga majbur bo‘ldilar.