Q usmonov, U. Jo‘rayev, N. Norqulov o zbekiston tarixi

Hunarmandchilik 
asr ikkinchi Уап “ va X IX asr bi'
rinchi yarmida ham awalgi asrlarda mavjud
bo‘lgan hunarmandchilikning har xil turlari yanada rivojlandi.
M e’morchilikning yuksalishi kulolchilikda ham o‘z ifodasini 
topdi. Kulollar faqat alohida-alohida buyumlar tayyorlabgina 
qolmasdan, bir necha yuzlab lagan, tovoq va kosalardan iborat 
butun bir to ‘y marosimini o‘tkazishga yetadigan to ‘y majmualarini 
ham tayyorlaganlar. Alohida tantanalar uchun maxsus to ‘y va 
podshoyi tovoqlar ham tayyorlangan.
XIX asming 3 0 -4 0 - yillariga oid manbalarda Xivada zargarlik 
yetakchi hunarlar qatorida tilga olingan. Xivaning bosh taqinchog‘i 
— jig4 a Markaziy Osiyoning boshqa mintaqalariga ham keng 
tarqalgan. Isirg‘alar feruza va maijonlar, bilaguzuklar esa toshlar 
bilan bezatilgan. Bilaguzuklaming og‘irligi 300 g gacha bolgan.

---

Xiva shalirida hunarmandchilikning yog‘och o ‘ymakorligi, 
badiiy to ‘qimachilik, gilamchilik, kashtachilik, naqqoshlik kabi 
o‘nlab turlari ham mavjud bo‘lgan.
XIX 
asrda Xiva yog‘och o‘ymakorligi maktabi xonlikda oldingi 
o‘rinda turardi. U o‘z badiiy yuksakligi bilan ajralib turardi. Bu 
o‘rinda Olloqulixon saroyidagi Toshhovli ayvon ustunlari majmuyi 
o‘zining ko‘rkamligi bilan ajralib turadi.
XIX 
asr o‘rtalarida o‘ymakori eshik va ustunlar ustasi Polvon 
Abdusattor o‘g‘lining nomi ayniqsa shuhrat qozondi.
Xiva shahri, ayni paytda, XX asr boshlarigacha xonlikda 
yagona shoyi to ‘qish markazi bo‘lib qoldi.
Hozirgi davrda ham gilam ustida ishlayotgan rassomlar XIX 
asming birinchi yarmida yuksak darajada bo‘lgan Xorazm amaliy 
bezagi va san’ati an’analariga tayanadilar.
XIX 
asrda Xivada matoga gul bosish san’ati o‘zining kulrang 
uyg‘unligi va may da gullari bilan Markaziy Osiyoning boshqa gul 
bosish markazlaridan farq qilib turadi.
Ichan qal’a ansambli m e’moriy yodgorlik sifatida davlat 
muhofazasiga olingan muzeyga aylantirilgan.
1990- yilda esa Ichan qal’a Butunjahon yodgorliklari ro‘yxatiga 
kiritilgan. 1997- yilda Xiva shahrining 2500 yilligi munosa- 
bati bilan katta ta’mirlash ishlari olib borildi.
1. Nega Xiva shahri ming gumbazli shahar deyiladi?
• 2. Ichan va Dishan qal’alar haqida nimalarni bilib oldingiz?
3. Ichan va Dishan qal’aning Butunjahon yodgorliklari ro‘yxatiga 
kiritilganligi hodisasini nimalarning ramzi deb bilasiz?
4.
XVIII asr ikkinchi yarmi — XIX asr birinchi yarmida Xiva shalirida 
qanday me’morchilik inshootlari qurildi?