Q u sm o n o V, U. J o ‘rayev, N. N o r q u L o V о ‘zbekiston tarixi

liklarining  Afg‘oniston 
>'acJin  qo‘shnisi  Afg‘oniston  edi.  Mus- 
bilan  aloqalari 
taqil  Afg‘oniston  davlati  1747-yilda
tashkil  topgan.  Yosh  afg‘on  davlati 
bilan  Buxoro  xonligi  o ‘rtasidagi  munosabatlar  do ‘stona  ruhda 
b o ‘lmagan.  Bunga  ikkala  tom onning  Am udaryoning  janubiy 
qirg‘og‘idagi  o ‘zbeklar  istiqomat  qilib  turgan  hududlarni  o ‘z 
tasarruflarida  saqlashga  urinishlari  sabab  b o lg a n   edi.  Xususan, 
1751-yili  Afg‘oniston  hukm dori  A hm adshoh  Am udaryoning 
janubida  istiqomat  qilib  turgan  o ‘zbeklaming  yerlarini  bosib 
olish  m aqsadida  q o ‘shin  yuboradi.  Bu  hududda  joylashgan 
k ich ik -k ich ik   o ‘zbek  bekliklari  o ‘zaro  u ru sh lar  oq ib atid a 
zaiflashib  qolgan  edilar.  Natijada,  ular  Afg‘onistonning  vassaliga 
aylanib  qolgandilar.  Balx  qaPasini  afg‘on  gam izoni  egallaydi. 
Balxni  Ahmadshohning  noibi  boshqara  boshlaydi.
1768-yilda  mahalliy  o ‘zbeklar  afg‘onlarning  jabr-zulm iga 
qarshi  qo‘zg‘olon  ko‘taradilar.  Q o‘zg‘olonchilam i  Buxoro  qo‘1- 
lab-quwatlaydi.  Ana  shunday  vaziyatda  Ahm adshohning  o ‘zi 
qo‘shin  tortib  kelib,  qo‘zg‘olonni  bostiradi.
1789-yili  o ‘zbeklar  yana  qo‘zg‘olon  kolaradilar.  Q o‘zg‘o- 
lonchilarga  bu  safar  ham   Buxoro  amaliy  yordam   ko‘rsatadi. 
Afg‘oniston  hukmdori  Tem urshoh  (1773  —  1793)  Balxga  qarab 
qo‘shin  tortadi.  Biroq,  Buxoroga  qarshi  yurish  qilishga  Tem ur- 
shohning  yuragi  dov  bermaydi  va  u  Buxoro  bilan  sulh  shart- 
nomasi  tuzishga  majbur  b o lad i.  Shartnom aga  ko‘ra,  Amudaryo 
har  ikki  davlat  o ‘rtasidagi  chegara  deb  tan  olinadi.
M unosabatlar  do ‘stona  b olm asa-da,  Buxoro  va  Afg‘oniston 
o ‘rtasida  savdo  aloqalari  uzluksiz  davom  etgan.  Kobul  shahri 
savdo  aloqalarida  alohida  o ‘rin  tutgan.  Kobul  orqali  Buxorodan 
H indistonga,  Buxoro  orqali  Afg‘onistonga  Rossiya  tovarlari, 
H indistondan  Buxoroga  hind  tovarlari  ortilgan  savdo  karvonlari 
qatnab  turgan.
t 
Markaziy  Osiyo  xonliklaridan  Q o‘qon