Q. Shodiyeva nutq 0 ‘stirish uslubiyoti



Download 6,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/142
Sana14.07.2022
Hajmi6,53 Mb.
#796675
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   142
Bog'liq
Q.shodiyeva. bolalar-nutrini-ostirish

5. H ik o y a qilishga (m o no lo g n u tq q a ) o ‘rgatish.
B o l a la r n i
m a k t a b g a t a y y o r l a s h d a m o n o l o g n u t q n i r iv o jla n tir is h j u d a
m uh im dir. M o n o lo g nutq b o la d a n o ‘z fikrini tushunarli va izchil 
bayon qilishni talab etadi, b u n d a y n u tq turini esa bola 5 — 6 
yoshda egallay boshlaydi. C h u n k i b u yoshda m antiqiy ta f a k k u r
rivojlana boshlaydi, bolada katta s o ‘z boyligi t o ‘planadi, tiln in g
g ram m atik qurilishini egallab o lad i. N u tq n in g m o n o lo g shakli 
bolalarga k o ‘rgan narsalari h a q id a batafsil va izchil s o ‘zlab b e - 
rishga, o 'z fikrlarini to ‘g ‘ri tuzilgan j u m l a l a r orqali bayo n qilishga 
im kon beradi.


R o e M a n g a n
n u t q ( m o n o l o g n u tq ) b o l a d a b o s h q a la r n in g
hikoyasini tinglashga va uni tushunishga, qisq a, 
0
‘zlariga tanish 
b o l g a n voqeani qayta hiko y a qilib berishga, ertak da ishtirok etuv- 
ch i q a h ra m o n la r n in g g a p la rin i ifodali aytib bera olish malakasi- 
ning shakllanishiga y o r d a m beradi. M a k ta b g a ch a tarbiya yoshi- 
dagi (k atta g u r u h ) b o l a l a r rasm d a ta s v irla n g an narsalar, o ‘z 
ha yotiga do ir v o q e a la r h a q id a oddiy hikoyalar tuzishga, k o ‘r- 
gazm ali qurolsiz, m u sta q il tarz d a hikoya t o ‘qishga o'rgatiladi. 
B olalarni hikoya q ilish g a o 'rg atish ularning aqliy rivojlanishiga 
y o r d a m beradi, fikr y u ritis h doirasi kengayadi, d iq q at, tafakkur 
kabi psixologik j a r a y o n la r rivojlanadi, nutqi ifodali b o ‘lib boradi, 
b o la d a o ‘zini tutish va j a m o a oldida s o 'zlay olish malakasi hosil 
b o ‘ladi.
6. Badiiy adabiyot bilan tanishtirish.
Bolalar badiiy adabiyoti 
keng tarbiyaviy vazifalarni amalga oshirishga va bola shaxsini liar 
j ih a td a n kamol to p tirish ga yordam beradi. U bolaning kishilar 
hayoti haqidagi bilimlarini kengaytiradi, eniotsional taassurotlarini 
bo y ita d i. T a rb iy a c h i b o l a la r n i badiiy a s arlar bilan tan ish tira r 
e k a n , u bolalarda quyidagi malakalarni shakllantiradi: I. Badiiy 
asarlarni tinglash va tu sh u n is h . 2. Asar q a h ra nionla rining xatti- 
harakatlarini baholash. 3. Insonlardagi axloqiy sifatlar va nuq- 
sonlarni ta'riflab berisli. 4. Adabiy asarning m azm uniga doir savoi- 
larga javob qaytarish, k ichik hajmdagi s h e ’rlarni intonatsiyalarga 
rioya qilib yodlab olish va t a ’sirchan qilib aytib bcrish va h. k.
Bola hikoya, s h e ' r , e rta k tin g lay o tg a n id a q u v o n a d i, h u- 
zurlanadi. Bu e m o ts io n a l t a ’sirlanish bolada badiiy adabiyotni 
estetik idrok etish, y a 'n i u n i s a n ’at asari sifatida his ctish qobi- 
liyatining paydo boMishiga, u n d a axloqiy sifatlarning shakllanishiga 
y o rd am beradi. T a rb iy a c h i bolalarni badiiy asar bilan tanishtirar 
ekan, har bir b o lad a
kitobga nisbatan qiziqish va m uhabbatni 
tarbiyalashi kerak.
7. 
B o la la r n i b o s h la n g 'ic h sa v o d g a ta y y o r la s h .
B o la la r
b o g ‘chasida bolalar n u tq in i rivojlantirish bo ‘yicha olib boriladigan 
barcha pedagogik ishlar ularni maktabga tayyorlashga qaratilgandir.
M a k ta b d a t o ‘g ‘ri o g kzaki n u tq , b o sh q a la rn i tinglay olish, 
u l a r n u t q in i n g m a z m u n i n i tu s h u n i s h , z a r u r boM ganda o ‘r- 
to g ‘ining javobini t o i d i r i s h yoki t o ‘g‘rilashda m u h im m anbalar- 
d a n biri hisoblanadi. N u t q bolalar ucluin tahlil predm cti b o ‘lib 
qoladi, bu esa b o la la rd a n z o ‘r aqliy kuchni talab etadi.
S h u n d a y qilib, b o l a l a r n u tq in i rivojlantirish b o 'y ic h a har


bir ish jarayoni bolalarning yoshi 
va individual xususiyatlarini 
hisobga oigan holda anialga oshiriladi. Bu b o rad a yuqorida b a y o n
etilgan vazifalarning har biri o 'z ining t a ’limiy va tarbiyaviy jih atiga 
ega. N u tq n i rivojlantirish ja ra y o n id a shaxsning axloqiy sifatlari 
shakllantiriladi, aqliy va estctik tarb iy an in g m u h im vazifalari hal 
etiladi.
5 -§ . B olalar bog‘ch asid a nutqni rivojlantirish 
d a stu ri, uning ilmiy a so si, tuzilishi va m azm uni
„Bolalar bog'chasida t a ’lim -tarbiya d a s tu ri“ kabi „ N u tq o ‘sti- 
rish dasturi“ h am ilmiy asoslarga ta y a n ib tuzilgan. Eng a w a l o ,
„ N u tq
0
‘stirish d asturi“ 
0
‘zining b u tu n m a z m u n i bilan bola sh a x - 
sini har to m o n la m a rivojlantirishga q aratilgan. Bundan tash q a ri, 
„ N u tq o ‘stirish dasturi“ bolalar t o m o n i d a n og'zaki nutqn i o kz- 
lashtirish t o ‘g krisidagi psixologiya fani m a 'lu m o tla ri, bola bilish 
faoliyatining xususiyatlari t o kg ‘risidagi nazariyaga a so sla n g a n . 
S h u n in g d e k , d a s tu r bolaning riv o jla n ish id a nutq fao liy a tin in g
roli t o 'g krisidagi nazariy asoslarga, d id a k tik prinsiplarga h a m t a y a ­
nib tuzilgan: „Bolalar bog'chasida ta 'lim -ta rb iy a dasturi“ da „ N u t q
0
‘stirish d a stu ri“ h a r bir gu ru h da quyidagi b o 'lim la rd an ib o ra t 
qilib tuzilgan.

Download 6,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   142




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish