Q. Shodiyeva nutq 0 ‘stirish uslubiyoti

chiz, qo)>, qiciir
va hokazolar. Katta va m aktabga tayyorlov 
g u r u h i d a o tla rn i s o n la r b i i a n m oslashtirishga o ‘rgatish u c h u n
„ U c h c h i z g ' i c h “ t a ’limiy o ‘yin i (О, I. S o lo v y o v a n in g „ Г о в о р и м
п р а в и л ь н о “ a lb o m i); „ R a s m l a r “ , „ K im suratini k o ‘r s a ta d i? “ , 
„ L o t o “ v a b o sh q a o ‘yinlar o 'y n a la d i. U shbu g u ru h la rd a jism larning 
f a z o d a g i o 'r n i n i id rok q ilis h n i shakllantirish m a q s a d i d a „ G a p
t u z “ , „ N i m a o ‘z g a rd i? “ t a 'l i m i y o ‘yin!ari o 'tk a z ila d i.
B o l a l a r n i b o g ‘J a n g a n q o ' s h m a g a p l a r q u r i l i s h i b i l a n
t a n i s h t i r i s h m a q s a d id a q u y id a g i savollar t a n la n a d i va s h u asosda 
g a p t u z i s h g a o ‘rgatiladi:
— N i m a u c h u n g l l d i r a k y u m a la y d i? —C h u n k i u d u m a l o q .
— N i m a u c h u n k a p a la k u c h a d i? —C h u n k i lin in g q a n o tla ri
b o r.
M a s h g ‘ulot oxirida b o la la r d a n gapni toMiq aytish talab etiladi.
— N i m a u c h u n kish ila r s o y a b o n olib yu rish ad i?
— K is h ila r y o m g 'i r y o g 'g a n d a h o i b o 'lm a s lik u c h u n so y ab o n
( z o n t ) o lib y u rishadi.
— N i m a u c h u n q u s h l a r u c h i b kctishadi?
— Q i s h d a d o n - d u n t o p i s h qiyin b o l g a n l i g i u c h u n q u s h la r 
issiq o ‘lkalarg a ( t o m o n l a r g a ) u c h i b kctishadi.
S h u n i n g d e k , k a t t a v a m a k t a b g a t a y y o r l o v g u r u h l a r i d a
e r g a s h g a n q o ‘s h m a g a p l a r t u z i s h g a o l rgatish m a q s a d id a „X atosi 
q a y e r d a ? “ ta 'li m i y m a sh q i u y u sh tirila d i. Bu m a s h q d a tarb iy a ch i 
ik k ita e r g a s h g a n q o 's h m a g a p aytadi: birinchi g a p m a z m u n a n
t o ‘g ‘ri t u z i l ib , ik k in c h i g a p e s a a k s i n c h a , m a z m u n i b u z iiib
b e r ila d i. B o la la r qaysi g a p t o ‘g ‘ri tuzilganligini o ‘ylab, s o ‘ng 
j a v o b b e r a d ila r. M asalan:
— Q a r g ‘a la r u c h ib k e lis h d i, chu n k i b a h o r fasli b o s h la n d i.
— B a h o r fasli b o s h l a n d i , c h u n k i q a l d i r g ‘o c h l a r u c h i b
ke lishdi.
B o la la rn i m u ra k k a b g a p tu z is h g a o 'rg a tish d a „ T e l e f o n “ o ‘yini 
k a tta y o r d a m beradi. Bu o ' y i n qoidasiga aso sa n , h a r b ir b o la d a n
m u r a k k a b g a p tuzish t a la b etiladi. Bu o kyin a n c h a m u ra k k a b
b o ‘lib, h a m r n a b o la la r h a m g a p tuzish u c h u n kerakli s o ‘zlarni 
d a r r o v t a n l a y o lm aydila r.
Biz q u y i d a ayrim t a 'l i m i y o ‘yinlarning ish la n m a s in i misol 
t a r i q a s i d a keltiramiz.
0 ‘yin nomi: 
„ S u ra t b o 'y i c h a gap t u z “ .

---

0 ‘yínning maqsadi. 
B o lalard a n u t q n i n g g ra m m a ti k q u rilis h in i. 
t a fa k k u rn i rivojlantirish. P r e d m e t l a r , n a r s a - b u y u m í a r va h o d i -
salar o 'r ta s id a g i mavjud b o g l a n i s h l a r n i an iq la sh g a , u l a r n i o ‘z 
n u t q l a r in i g r a m m a ti k s h ak llar y o r d a m i d a ifodalashga o ‘rg a tish .
0 ‘yinning materiali. 
K is h ila r, h a y v o n l a r , ta b ia t h o d i s a l a r i va 
b o s h q a l a r n i aks ettiruvchi p r e d m e t l i suratlar.
0 ‘yinnning borishi. 
T a rb iy a c h i bo lalarg a bir q a n c h a s u ra tla r n i 
k o krsatadi. B o la la r 10 ga y a q in k o ‘rsatilgan s u r a tl a r d a n k a m i d a
i k k ita - u c h t a s i d a n foydalanib, o d d i y va m u r a k k a b g a p l a r t u z is h la ri 
lozim . M a s a la n , ta rbiya chi o kt, k u r t a k c h i q a r a y o t g a n d a r a x t ,
b o g \ b arg , q u s h l a r ini, b o l a l a r , q a l d i r g ‘o c h , b u t a , q u y o s h va 
h o k a z o l a r n i n g tasviri tu sh irilg a n s u r a tl a r n i tan lay d i. B o l a l a r s h u
s u r a tl a r a s o s i d a g a p tuza b o s h l a y d i l a r : „ D a r a x t k u r t a k l a r i d a n
y o s h b a r g l a r c h i q a b o s h l a d i , c h u n k i u l a r n i q u y o s h i s i t d i “ ; 
„ Q u y o s h n u r l a r i d a n m a y s a l a r u s t i y a l t i r a y d i “ ; „ B a h o r d a
qald irg ‘o c h in q u rd i“ , „ B a h o r keldi, darax tlar k u rta k c h i q a r i b ,
barg y oza b o s h l a d i “ , „ B a h o r keldi, k u n l a r isidi, d a ra x tla r g u l l a d i “ . 
S o 'n g ra ta rb iy a c h i faol q a t n a s h g a n b o la la rn i ra g 'b a tla n tira d i.
0 ‘yinning nomi: 
„ K im b ilsa, d a v o m i n i ay ts in ."
0 ‘yinning maqsadi. 
B o la la rn i o d d i y yoyiq g a p l a r t u z i s h g a
0
‘rgatish, t o 'g 'r i s o ‘z t a n la sh u s t i d a m a s h q qilish.
0 ‘yinning borishi. 
T a r b iy a c h i b o l a l a r d a n b iro n ta s ig a is ta g a n
b ir s o ‘zni ay tish n i taklif e ta d i. U n i n g y o n i d a o ‘tirg a n b o l a esa 
o ‘rto g ‘i a y tg a n s o kz m a 'n o s ig a m o s s h u n d a y s o ‘z ta n la s h i k e r a k k i , 
u n d a n g a p hosil bo'lsin, s h u t a r i q a u c h i n c h i , t o ‘r t i n c h i , b e -
sh in c h i b o l a hosil b o ‘lgan g a p n i k e n g a y tir u v c h i s o ‘z la r n i a y t a d i .
S h u ta riq a b ir-b irig a b o g ‘l a n g a n , m a ’l u m b ir m a z m u n g a eg a
b o 'i g a n g a p tuzdiriladi. M a s a la n : b i r i n c h i b o la