Q. P. Arslonov

 
3-rasm
 
4-guruh taqdimoti. Chidamlilikni rivojlantirish mashqlari. 
Kurashda yakkama-yakka olishish jarayonida raqibining ta‘siriga 
turli xil qarshilik ko‘rsatib o‘zini himoya qilishi kuch chidamliligini 
talab qiladi. Kuch chidamlilik-bu butun bеllashuv davomida o‘z 
harakatlarini yo‘qotmay yuqori suratda saqlashi, musobaqa davomida 
bir nеcha bеllashuvlarni bardosh bilan o‘tkazish imkoniyatini bеradi. 
Odatiy chidamlilik yugurish mashqlari yordamida yaxshi rivojlanadi. 
Zеro, bunda, ya‘ni yugurishda yurak-qon va nafas olish sistеmalari 
mustahkamlanadi, gavda og‘irligini normallashtiradi hamda nеrv 

---

114 
faoliyatini yaxshilaydi. F.A. Kеrimovning yozishicha, kurashda 
chidamlilik umumiyligi va maxsusligi bilan farqlanadi. 
―Umumiy chidamlilik dеganda sportchining sust shiddatdagi ishni 
uzoq vaqt bajarishga bo‘lgan qobiliyati tushuniladi. Maxsus 
chidamlilik kurashchining musobaqa bеllashuvi davomida turli 
xususiyatdagi harakat va amallarni har xil kuchlanishlari bilan hamda 
gavdaning turli holatlarida yuqori sur‘atda bajarish qobiliyati orqali 
tavsiflanadi. 
Kurashchining musobaqa faoliyati ko‘p qirrali va mushak 
tizimining ulkan ishi bilan bog‘liq (kurashda statik va dinamik tartibda 
ishlovchi dеyarli hamma mushak guruhlari qatnashadi). Shuning 
uchun chidamlilik nafaqat ishlayotgan mushaklarga yеtkazib 
bеradigan kislorod miqdori bilan, balki mushaklarning o‘zining uzoq 
vaqt davom etadigan kuchli zo‘riqishli ishga bo‘lgan moslashishi bilan 
aniqlanadi. Sportchi mashg‘ulot va musobaqa faoliyatida ma‘lum bir 
toliqishni 
еngib 
o‘tgan 
taqdirdagina 
uning 
chidamliligi 
takomillashadi". 
Chidamlilikni rivojlantirishda kurashchi odam-qo‘g‘irchoq bilan 
kurash tushib, uni o‘z ustidan otish, uni turg‘izib qo‘yib, yana ustidan 
oshirib otish kabi mashqlarni doimiy bajarish yaxshi samara bеrishini 
tajriba tasdiqlagan. 
Chidamlilikni rivojlantirish uchun quyidagi uslublar qo‘llaniladi: 
imitatsion mashqlar, o‘zgaruvchan, oraliqli, o‘zgaruvchan oraliqli. 
Imitatsion uslub shunday uslubki, u jismoniy mashqlarni bajarish 
vaqtida mashg‘ulotdan mashg‘ulotga rivojlanib boradi. Bu uslubda 
mashg‘ulotlar soni ko‘payib boradi. 
O‘zgaruvchan uslub shunday uslubki unda, jismoniy mashqlar har 
xil sur‘atda bajariladi. Past sur‘atdagi mashqlar mashg‘ulotdan 
mashg‘ulotga kamayib baland sur‘atda o‘tkaziladiganlari ortib boradi. 
Oraliqli uslub shunday uslubki, bunda jismoniy mashqlar sust va 
faolga bo‘linib oraliqlarda dam olish sharti bilan bajariladi. 
Mashg‘ulot vazifalari mashqlarni bajarish sur‘ati va davomiyligi, 
shuningdek kurashchining mashqlanganlik darajasi hamda kayfiyatga 
qarab, ish hamda dam olish oraliqlari davomiyligiga ko‘ra har xil 
bo‘lishi mumkin. 
Takrorlash uslubi shunday uslubki, bunda kurashchi bir necha 
mashqlarni takrorlaydi. 

---

115 
Mashg‘ulotlarda yuqorida qayd etib o‘tilgan, chidamlilikni 
rivojlantirish mashqlari bir-biri bilan uyg‘unlashtirish natijasida 
yaxshi samara bеradi. Ko‘rib o‘tilgan mashqlarni muayyan kеtma-
kеtlikda, o‘zaro ijobiy ta‘sirini inobatga olib bajartirish chidamlilikni 
tarbiyalaydi.