Punktuatsiya

12. Shart ergash gapli qo‘shma gaplar.
 
Bunday tuzilishdagi qo‘shma gaplarda shart 
mazmun munosabati shakllanadi. Mana shu xususiyati asosida N.Mahmudov bu turdagi gaplarni 
«
Shartlanganlik munosabatini ifodalovchi ergash gapli qo‘shma gaplar»
tarkibiga kiritadi.
58
Shart ergash gapli qo‘shma gaplarda ergash gap bosh gapda aks etgan voqelikning yuzaga 
kelish shartini ko‘rsatadi. Masalan: 
Agar mamlakatda jabr-zulm benihoyat avj olmasa edi, 
ishqingiz qora kiymas edi. 
(O.)
Ushbu gapning tarkibiy qismlari 
«Agar mamlakatda jabr-zulm benihoyat avj olmasa edi»
ergash gapi va «
Ishqingiz qor kiymas edi
» bosh gapi o‘rtasida shart munosabati shakllangan 
bo‘lib, ergash gapdagi shart voqea muayyan uzv sifatida bosh gapdagi voqea ichiga kiradi.
55
N.Mahmudov. Payt ergash gapli qo‘shma gaplar // Nurmonov A., va boshqalar. О‘zbek tilining mazmuniy 
sintaksisi. - Toshkent: Fan, 1992. –B. 273. 
56
Abdurahmonov G‘. О‘zbek tili grammatikasi. - Toshkent: О‘qituvchi, 1996. - B. 218- 219.
57
N.Mahmudov. О‘rin ergash gapli qo‘shma gaplar// Nurmonov A., va boshqalar. О‘zbek tilining mazmuniy 
sintaksisi. – Toshkent: Fan, 1992. –B. 275 – 276. 
58
N.Mahmudov. Shartlanganlik munosabatini ifodalovchi ergash gapli qo‘shma gaplar// Nurmonov A.,va 
boshqalar. О‘zbek tilining mazmuniy sintaksisi. – Toshkent: Fan, 1992. –B. 276 – 284. 

---

59 
Shart ergash gaplar real ravishda yuzaga keladigan yoki taxmin qilingan voqelikni aks 
ettiradi. Shunga ko‘ra tilshunoslikda shart ergash gaplarning quyidagi 2 turi farqlanadi:
1. Real voqelikni aks ettiruvchi shart ergash gaplar. 
2. Mo‘ljallangan, taxmin qilingan (irreal) voqelikni aks ettiruvchi shart ergash gaplar.
59
Real voqelikni aks ettiruvchi ergash gaplardagi shart bosh gapdagi natijani yuzaga keltiradi. 
Masalan: 
Kim bizga to‘sqinlik qilsa, o‘ziga jabr qiladi. 
(«Yoshlik».)
Shart ergash gap mo‘ljallangan, taxmin qilingan voqelikni aks ettirishi ham mumkin. 
Masalan: 
Agar komandirlarning hammasi shunday bo‘lsa edi, ish boshqacha tus olardi. 
(O.)

Shart ergash gap bosh gapga quyidagi bog‘lovchi vositalar yordamida birikadi: