Punktuatsiya

a) farqni ko‘rsatish; b) o‘xshashlikni ko‘rsatish
 
farqlanadi. 
Birinchi holatni chog‘ishtirish, ikkinchi holatni esa o‘xshatish munosabati sifatida talqin 
etish maqsadga muvofiq.
Chog‘ishtirish ergash gapli qo‘shma gaplardagi asosiy maqsad ikki denotativ voqea va ular 
o‘rtasidagi farqli jihatni ko‘rsatishdan iborat. Masalan: 
Nonushtada Egamberdi bobo nonini 
dasturxonga qo‘ysa, peshin chog‘i u belbog‘ini yozardi
. (N.K.) 
Bu qo‘shma gap orqali so‘zlovchi bir denotativ voqea haqida xabar berish bilan yana bir 
tasavvuriy voqea ifodasini keltiradi. Ikki voqea o‘rtasidagi aloqa- o‘xshashlik munosabati asosida 
ifoda etiladi. Bunday gaplarda bosh gap real voqeani, ergash gap esa irreal voqeani ifodalaydi.
Chog‘ishtirish-o‘xshatish ergash gapli qo‘shma gaplarda mazmuniy- sintaktik muvofiqlik 
deyarli buzilmaydi. Ularda bosh gaplar mazmunan mustaqil, ergash gaplar esa mazmunan bog‘liq 
bo‘ladi. 
Chog‘ishtirish-o‘xshatish ergash gapli qo‘shma gaplar havola bo‘laklarning ishtirokiga ko‘ra 
havola bo‘laksiz gap sanaladi. Bunday gaplarda qo‘llangan 
qanday-shunday//o‘shanday, qanday 
qilib-shunday qilib 
olmoshlari havola bo‘lak vazifasini bajarmaydi, balki bosh gap bilan ergash 
gapning yanada zichroq bog‘lanishini ta’minlaydi.
51
8. Sabab ergash gapli qo‘shma gaplar.
Bosh gapdagi voqea-hodisa yoki harakatning 
yuzaga kelish sababini anglatadigan ergash gap sabab ergash gap deyiladi. Masalan, 
«Ob-havo 
noqulay kelganligi uchun, chigit ekish kechikdi
» qo‘shma gapida ergash gap (
Ob-havo noqulay 
50
N.Mahmudov. Chog‘ishtirish va o‘xshatish ergash gapli qo‘shma gaplar // Nurmonov A., va boshqalar. 
О‘zbek tilining mazmuniy sintaksisi. - Toshkent: Fan, 1992. - B. 291. 
51
Qarang. G‘ulomov A., Asqarova M.Hozirgi o‘zbek adabiy tili. - Toshkent: О‘qituvchi.1987. - B. 200. 

---

55 
kelganligi uchun
) bosh gapda (
Chigit ekish kechikdi
) aks etgan voqelikning yuzaga kelish sababini 
anglatadi.
Sabab ergash gaplar bosh gapga quyidagi vositalar yordamida bog‘lanadi: 
1. Sabab ergash gaplar bosh gapga kesim shakli ko‘rsatkichlari yordamida birikadi: