Punktuatsiya

1. Havola bo‘lakli 
bosh gaplar. 2. Havola bo‘laksiz bosh gaplar. 
Olim havola bo‘laklar deganda tilshunoslikdagi «deyksis belgilar»ni nazarda tutadi. Deyksis 
belgilarning mohiyati shundaki, ular voqelikni, predmetni, belgini bevosita ifodalamaydi, balki 
ularga ishora, havola qiladi. О‘zbek tilidagi olmoshlar va boshqa nisbiy so‘zlar qo‘shma gapda 
havola bo‘lak sifatida qo‘llanadi.
39
Ega, kesim, aniqlovchi to‘ldiruvchi, ergash gapli qo‘shma gaplar havola bo‘lakli gaplar
bo‘lib, ularda ba’zan bosh gapda, ba’zan ham, bosh gapda, ham ergash gapda havola bo‘lak 
qo‘llanadi. Qolgan hamma ergash gapli qo‘shma gaplar havola bo‘laksiz gaplar hisoblanadi.
40
О‘zbek tilshunosligida ergashgan qo‘shma gaplarning struktur-semantik belgilari asosida 
turlarga ajratilishi ham kuzatiladi. Bu belgilarga ko‘ra ergashgan qo‘shma gaplar: 
a) sintetik tip; 
b) analitik tip
 
kabi turlarga ajratiladi.
41
Sintetik tip ergashgan qo‘shma gaplarda ergash gap bosh gapdagi biror so‘z, so‘z birikmasi 
bilan aloqador bo‘ladi va uning leksik ma’nosi hamda morfologik tabiatiga oydinlik kiritadi. 
Bunday tipdagi qo‘shma gaplarning predikativ birliklari leksik-morfologik asosdagi sintaktik 
aloqalar yordamida bog‘lanadi.
Sintetik tip ergashgan qo‘shma gaplar sintaktik 
munosabatlarning predikativ, obyektli, 
attributiv, qaratqichli
 
munosabat ko‘rinishlari asosida 4 turga bo‘linadi. 
Analitik tip ergashgan qo‘shma gaplarda ergash gap bosh gapdagi biror bo‘lakni 
izohlamaydi, balki ergash gaplar bosh gapning predikativ markaziga to‘liq aloqador bo‘ladi, ularni 
ish-harakat belgisi, o‘lchov-daraja, qiyoslash-chog‘ishtirish, payt, sabab, maqsad, shart, 
to‘siqsizlik, sabab-natija munosabatlariga ko‘ra izohlaydi.
42
Bunday tipdagi qo‘shma gaplar 
biriktiruvchi vositalar xarakteriga ko‘ra: