Pul mablag‘lari va ularni tahlili reja

Pul mablag‘lari taqchilligi (ortiqchaligi)ni tartibga solish

Pul mablag‘lari taqchilligi ko‘plab korxonalarning to‘lov qobili- yatiga salbiy ta’sir ko‘rsatib, to‘lovsizlik inqirozini vujudga keltiradi. Pul mablag‘lari taqchilligining asosiy oqibatlari quyidagilardan iborat:

• 
  xodimlar mehnatiga haq to‘lashda kechikishlar;
  
• 
  yetkazib beruvchilar va davlat byudjet tizimi oldida kreditorlik qarzi o‘sishi;
  
• 
  ssuda qarzdorligining umumiy hajmida bank kreditlari bo‘yicha muddati o‘tgan qarzdorlik ulushining ortishi;
  
• 
  aktivlar likvidligi pasayishi;
  
• 
  material va energetik resurslar bilan ta’minlashdagi uzilishlar tufayli ishlab chiqarish tsiklining davomiyligi ortishi.
  

Ixtiyoriy korxonaning byudjet taqchilligini tugatish haqidagi masalani hal qilishda e’tibor qaratilishi lozim bo‘lgan birinchi jihat – bu debitorlik va kreditorlik qarzini boshqarishni yaxshilashdir. Naqd pul inkassatsiyasi – sotilgan mahsulotlar uchun pul mablag‘lari olish jarayoni hisoblanadi.
Kreditorlik qarzini boshqarish uning aylanuvchanligini oshirishga yo‘naltirilgan (qaytarish muddatini qisqartirish). Aksariyat korxonalar hozirda kuchli naqd pul (likvid mablag‘lar) etishmovchiligini boshidan kechirmoqda. Ushbu etishmovchilikning ilk alomatlari quyidagilar hisoblanadi:

1. 
   Sof aylanma kapitalning manfiy qiymati (joriy aktivlar < qisqa muddatli majburiyatlar).
   
2. 
   Manfiy pul oqimi (davr uchun pul mablag‘lari kirimi chiqimi- ga nisbatan kam).
   

Korxonaning pul oqimlari (pul mablag‘lari kirimi yoki chiqimi) ga bevosita ta’sir qiluvchi mulkni sotish yoki uni ijaraga berishdan iborat boshqaruv qarorlari variantlarini ko‘rib chiqamiz. Ushbu qarorlar mazmuni 11.5-chizmada keltirilgan.

1. 
   ^Savdo hajmi pasayishi
   
   1. 
      Bir yoki bir nechta yirik xaridorlarni yo‘qotish
      
   2. 
      Mahsulot assortimentini boshqarishdagi kamchiliklar 2.Moliyani boshqarishdagi kamchiliklar 2.1.Kuchsiz moliyaviy rejalashtirish 2.2.Moliyaviy xizmat mavjud emasligi
      

2.3. Boshqaruv hisobining mavjud emasligi 2.4.Xarajatlarni yetarlicha nazorat qilinmasligi
2.5. Boshqaruv kadrlarining past malakasi

11.4-chizma. Pul mablag‘lari yetishmovchiligining eng muhim sabablari