Pul-kredit orqali muvofiqlashtirish

114

---

Tijorat banki b o iin ii barcha (ichki) kassalariga jo'n atish (o'tkazish)
uchun, 10101-aylanm a kassadan tashqari, boshqa kassalaridan
chiqim qilingan madad pullari
61
Kun oxiriga M B X B B X K K M ning kassasidagi naqd pullar qoldiqlari
69
Kun oxiriga tijorat banki (b o ‘lim i) kassalaridagi naqd pullar
qoldiqlari
70
Tijorat b an k i(b o4im i)ga madad puli berish uchun M B H B B X K K M
aylanm a kassasidan chiqim kilingan pullar
71
M B X B B H K K M ga yok i tijorat banki(bo‘lim i)ga j o ‘natish uchun
tijorat 
banki(bo‘lim i)ning 
10101-aylanm a 
kassasidan 
chiqim
qilingan pullar
72
M B zahira fondiga o'tkazish uchun M B X B B X K K M aylanm a
kassasidan chiqim qilingan pullar
73
Jami: Bank kassalaridan chiqim qilinib, j o ‘natilgan ( o ‘tkazilgan)
madad pullari (60-73 ramzlar b o ‘yicha)
(ram zsiz)
H am m asi: Chiqim b o'yich a (40-73 ramzlar jam i)
(ram zsiz)
Tijorat banklari va MB XBB HKKM kassalarida amalga 
oshirilgan barcha naqd pul aylanmalari (naqd pullarning kirim 
chiqimi va harakati) 01-73 ram zlar orqali aks ettirib boriladi.
N aqd pul m ablag'larining kirim -chiqim i yoki harakatiga (kas- 
sadan kassaga o'tkazilishi, jo'natilishiga) doir operatsiyalarni te- 
gishli ram zlar orqali aks ettirib borishda, (bir necha ram z osti gu- 
ruhlarga bo'lingan ram z uchun masalar, 40 (00) ram z 40 (01), 40 
(02) 40 (03) va 40 (04) guruh, osti ramzlarga b o ‘lingan) faqat mos 
keluvchi ram z osti guruxdaridan (40 (01), 40 (02) 40 (03) va 40 
(04)) foydalanishi mumkin.
Demak, bir necha ram z osti guruhlariga b o ‘lingan barcha ram- 
zlarni asosiy, bosh (misolimizda bu 40 (00) - ram z ) ram zidan foy- 
dalanishga ruhsat etilmaydi. Ram z ostiga bo'linm agan barcha ram ­
zlar masalan 15 (00) -ramz bundan mustasno.
K assa kirim -chiqim i va aylanmalarini tegishli ramzlar orqali 
aks ettirishda, am alga oshirilayotgan naqd pulga doir operatsiyalar 
m azmunidan kelib chiqqan holda ularga mos keluvchi ramzlar bel­
gilangan tartibda tanlanishi lozim.
115

---

K assa aylanishi bashorati natijasida xarajatlarining tushumdan 
oshib ketishi m uom alaga q o ‘shimcha pul chiqarish zarurligini, aks 
holda muom aladan pullarni olish kerakligini k o ‘rsatadi. Aholining 
pul daromadlari 
va
xarajatlari balansi va kassa aylanishi prognozi, 
pul muom alasini muvofiqlashtiruvchi asosiy k o ‘rsatkichlardan hi- 
soblanadi. B u ikkala ko'rsatkich asosiy pul aylanishini aks ettirish 
bilan umumiy b o ‘lsada, ular o ‘rtasida m a'lum farqlar mavjud:
1. K assa aylanishida faqat naqd pul aylanishi ko‘rsatilsa, ahol­
ining pul daromadlari va xarajatlari balansida aholi am alga oshira- 
digan naqd pullik va naqd pulsiz aylanish to 'la-to 'k is k o ‘rsatiladi.
2. Aholining pul daromadlari va xarajatlari balansida kassa ayl­
anishi bashoratidan farqliroq aholining shaxsiy tom orqa xo'jaligi. 
hunarm andchilikdan va boshqa ko'rsatiladigan xizm atlari bo’vicha 
oladigan daromadlari va qiladigan xarajatlari k o ‘rsatiladi.
3. Aholining pul daromadlari kassa aylanishining xarajatlar 
qismida aholining xarajatlari kassa aylanishining kirim qismida 
o'z
ifodasini topadi. K assa aylanishi prognozini bajarish pul m uom a­
lasi barqarorligi ta ’m inlanishida birlamchi aham iyatga ega bo'Igan 
maqsad hisoblanadi.