Pul-kredit orqali muvofiqlashtirish

2.3. Monetarchilar nazariyasining asosiy yo‘nalishi.
Keyns va monetarchilar nazariyasining
bir-biridan farqli jihatlari
Monetarizmning asosiy qoidalari quyidagilardan iborat:
1. Monetarizm nazariyasiga asosan bozor iqtisodiyoti - ichki 
barqaror tizim. Hamma salbiy holatlar davlatning iqtisodiyotga va- 
kolatsiz aralashuvining natijasidir. Davlatning aralashuvini mini­
mum darajagacha pasaytirish kerak.
2. Pul omili (muomaladagi pul midori) va nominal YTM 
o'rtasidagi korrelyatsiyaga nisbatan ancha uzviy ekanligi kuzatildi.
Monetarchilar shuni ta ’kidlaydilarki, muomaladagi pul miqdori 
va milliy iqtisodiyot doirasida sotilgan tovarlar va xizmatlar 
xajmi o'rtasida m a’lum bir - planish mavjud. Ushbu boglanish
I. Fisherning almashuv tenglamasi yo:. boshqacha qilib aytganda 
pulning miqdoriylik nazariyasi tenglamasi orqali ifodalanadi.
M*V=P*Q
Bunda, M — muomaladagi pul miqdori, V — pul avlanish tez- 
ligi, P -tovar va xizmatlarning o‘rtacha bahosi, Q - m a’lum vaqt 
davrida milliy qtisodiyot doirasida ishlab chiqarilgan tovarlar va 
xizmatlar miqdori.
P*Q k o ‘paytma yil davomidagi yalpi pul mablag' lari yig‘indisiga 
teng. M a’lum bir vaqt oralig‘ida sotilgan tovarlar va xizmatlar (Q) 
taxminan ushbu davrda ishlab chikarishga teng. Bu yerda tenglik 
mavjud emas, t vaqt oralig‘ida yaratilgan tovarlar qayta sotili- 
shi mumkin. Ushbu tovarlar Q ko‘rsatkichi tarkibiea kiradi, joriy
29

---

ishlab chiqarish xajmi V, ko‘rsatkichi tarkibiga kirmaydi. Chunki 
umumiy doiraviy aylanmada bunday tovarlarning ulushi juda oz 
b o iib , iqtisodchilar Q=V] tenglikka yo‘l qo‘yadilar. Agar R - ish­
lab chiqarilgan mahsulot birligining o ‘rtacha bahosi b o isa, u holda 
M *V=P*Y
Bunda, P*Y ishlab chiqarish xajmining puldagi ifodasi yoki 
nominal YIM xajmi. Bunda V ni real YIM xajmi sifatida, R ni esa 
YIM deflyatori sifatida karash mumkin. Bu yerda V, nominal YIM 
xajmi FM kelib chiqadi.
3. 
Miqdoriylik nazariyasi tarafdorlari pul aylanishi tezligi- 
ning doimiyligi to ‘g‘risida m a iu m bir m a’noda yon bosish ab- 
straksiya hisoblanadi, chunki Vb albatta o ‘zgarmay turadi, lekin u 
sezilarsiz darajada o‘zgaradi. Sezilarli darajada o ‘zgarish esa pul 
muomalasini tashkil etishdagi sifat o ‘zgarishlari natijasida yuz ber- 
ishi mumkin. Bu esa har doim ham boiaverm aydi va to ia asosda 
oldindan aytsa b o iad i (masalan “plastik” pullarni keng miqyosda 
joriy qilish, bankomat tarmoqlarini kengaytirish va x.k.z. Agar V 
ko‘rsatkich doimiy b o isa, uni m aiu m koeffisient К bilan almashti- 
rish mumkin, bunda miqdoriylik nazariyasining tenglamasi quyida­
gi ko‘rinishga ega boiadi: