"psixologiya"

Qobiliyatlarning tarkib topishi.  
Garchi  qobiliyatlarning  rivoji  har  turli  odamlarda  mutloqo  bir  xil 
bo’lmagan tabiiy shart-sharoitlarga bog’liq bo’lsa ham, yuqorida ko’rib o’tilgan 
iste’dod  nishonalari  va  qobiliyatlar  o’rtasidagi  nisbat,  qobiliyatlar  shunchaki 
tabiat in’omi emas, balki kishilik tarixining maxsuli ekanligini ko’rsatadi. Agar 
hayvonlarda  oldingi  avlod  yutuqlarining  keyingi  avlodga  o’tkazib  berilishi 
asosan  organizmning  irsiy  morfologik  o’zgarishlari  orqali  amalga  oshsa,  
insonda bu ijtimoiy-tarixiy yo’l bilan, ya’ni mehnat quroli, til,  san’at asarlari va 
shu kabilar bilan amalga oshadi. 
Kishi o’zida  muayyan  faoliyatga  qobiliyat  bor  yoki  yo’qligini  sezish  yoki 
sezmaslmigini  bildiradigan  omil  ta’lim  metodikasi  hisoblanadi.  Ta’lim 
metodikasi  qayerda  ojiz  bo’lsa,  o’sha  yerda  qobiliyatlarning  tug’ma  ekanligi 
haqidagi  gaplar  paydo  bo’ladi.  O’z-o’zidan  ma’lumki,  metodika  doim 
takomillashib  boradi,  bu  esa  «tug’ma  qobiliyatlar»  doirasini  torayib  borishiga 
olib keladi.   
Qobiliyatlar  va  iste’dodlarni  shakllantirish    muammosi  katta  ijtimoiy  va 
davlat ahamiyatiga ega bo’lgan masaladir.   
Inson  qobiliyatlarini  rivojlantirishning  muhim  omillari  –  barqaror  maxsus 
qiziqishlardan iborat. Maxsus qiziqishlar – bu insoniyat faoliyatining qandaydir 
soha  mazmuniga  bo’lgan  qiziqishlari  bo’lib,  bu  qiziqishlar  ana  shu  turdagi 
faoliyat  bilan  kasb  tariqasida  shug’ullanish  moyilligiga  o’sib  ko’tariladi.  
Bilishga doir qiziqish bu o’rinda faoliyat usullari va uslublarini amaliy ravishda 
egallab olishni rag’batlantiradi.   

---

 
117 
Biror  mehnat  yoki  o’quv  faoliyatida  qiziqishning  paydo  bo’lishi  bu 
faoliyatga  nisbatan  qobiliyatlarning  o’yg’onishi  bilan  chambarchas  bog’liqligi 
va  qobiliyatlarning  rivojlanishi  uchun  dastlabki  zamin  sifatida  xizmat  qilishi 
qayd etilgan.