Psixologiya va gumanitar fanlar kafedrasi

Seminar mashg’uloti uchun savollar:
1. Rus revolutsiya demokratiyasining vakillari qaysi ta’limot bo’yicha qarashlarini bildirishadi?
2. Sechenov psixik jarayonlarning asosi nimada ekanligini aytadi?
3. I.P. Pavlovning psixologiyaga qo’shgan hissasi nimada bo’lgan?
TOPSHIRIQ
«Baliq skeleti» organayzerini to‘ldiring:

XIX asrda Rossiyada olg’a surilgan psixologik g‘oyalarni muallifi bilan baliq skeletiga qayd eting?

Darslik va o‘quv qo‘llanmalar ro‘yxati:
1. N. S. Jo‘rayev, D.A. Saliyeva, N. A. Sultonova “Psixologiya tarixi” Toshkent “Noshir” -2019y;
2. Davletshin M.G. “Psixologiya tarixi” dastur. T. -1996-y.
3. David G. Mayers “Psychology ninth addition in moduls” 2010-y
4. Nishonova Z. T. “Psixologiya tarixi” T -2002-y.
8. Xayrullayev M.M. “ 0‘zbekistonda ijtimoiy-falsafiy fikrlar tarixidan lavhalar”. Toshkent -1995-y.
9. E. G‘oziev “Tafakkur psixologiyasi” Toshkent. 0 ‘qituvchi - 1990-y.
Elektron ta’lim resurslari
1. www. pedagog. uz
2. www. Ziyonet. Uz

21-Seminar mavzusi: Rossiyada pedagogik qarashlar va pedagogik psixologiyaning vujudga kelishi. (2soat)
Reja:
1. Rossiyada pedagogik qarashlar aks etgan ta’limotlar
2. Pedagogik psixologiyaning vujudga kelishi.
Sobiq sovet psixologiyasida uchta yo’nalish (norasimiy) ravishda mavjud bo’lgan:
1. Moskva psixologlar maktabi asoschilari Vigotskiy, Rubinshteyn, Leon’tev, Luriyalar. Bu yo’nalish psixologiyada nazaristlar yo’nalishi deb nom olgan.
2. Leningrad maktabi. Amaliy psixologiya yo’nalishi bilan mashg’ul bo’lgn asoschidir. Vigotskiy, Anan’ev.
3. Gruziya maktabiustanovka psixologiyasi bilan shug’ullangan. Ilk boshlanish davri
Geshtalt psixologiyasi bilan bog’langan asoschilari: Uznadze, Ananashvili. Sobiq sovet psixologiyasi to’liq shakllanmadi. Chunki, 20 yillarda psixologiyaning metodologik asosi va prinsiplari bir tomonlik xususiyatiga ega emas edi. Ya’ni psixologiyadan psixikaning taraqqiyotini aks ettiruvchi klassik qonuniyatlar bilan bir qatorda marksistik orientatsiyadagi taraqqiyoti ham kirib kelishi kerak edi. Bu erda ikkita qarama-qarshi g’oyalar orasida murosasiz kurash boshlandi. Qator olimlar psixologiyaning ideologiyasiga zid bo’lgan oqim vakillari sifatida psixologiya fanidan chiqib chiqardi, natijada psixologiyadagi yangi yo’nalishga moslashgan tadqiqotchilarning psixologiya fanining tadqiqotlarini amalga oshirdi. Psixologiyani materialistik asosda qayta qurish bo’yicha qator olimlar: Chelepanov, Lazurskiy, Kornilov, Teplov, Rosalimo va boshqalar psixologiyaning materialistik asosidagi nazariyalarini ishlab chiqdi. Shu davrning o’zida Bexterev tomonidan ijtimoiy psixologiyaga xos bo’lgan jamoa refleksologiyasi haqidagi ta’limot yaratila boshladi. Bu ta’limotning hammasi rivojlanish xususiyatiga ega bo’lmadi. Bunga sabab psixologiya fanidagi ochiq krizisning vujudga kelishi va qator psixologiya maktabining paydo bo’lishi va bu maktablar orasidagi turli xil metodologik qarashlar psixologiyadagi qator t’limotlarning u yoki bu maktab nazariyasiga xosligini dalillab bera boshladi. 20-yillarning oxiri psixologiya faniga madaniy-tarixiy rivojlanish tushunchasi kirib keldi. Uning asoschisi L.G.Vigotskiy hisoblanadi.
L.G.Vigotskiy bu ta’limoti asosida oliy psixik faoliyatlarning rivojlanishi haqidagi ta’limoti sobiq sovet psixologiyasidagi butun yo’nalishni aniqlab berdi. Bu davrda psixologiya sohasidagi mutaxassislardan tashqari psixatriya va fiziologiya sohasidagi mutaxassislardan tashqari psixatriya va fiziologiya sohasidagi mutaxassislar ham fanga o’z hissalarini qo’shdi.
Bulardan – R.A.Lauriya o’zining klinik tadqiqotlari bilan o’zining psixatriya fanida jumladan bolalar psixatriyasida materialistik g’oyalarga asoslangan yo’nalishni yuzaga keltirdi va qator olimlar fiziologiya va anatomiya sohasidagi psixologi
ya fanining tabiiy asoslarini yaratib berdi.
50 yillarga kelgan paytda qator psixologlar: Teplov, Rubinshteyn, Leon’tev, Zinchenko P.P, A.V.Zaporojes, A.A. Smirnov, A.R.Rukich, P.Ya.Galperin, K.Z.Fabriy va boshqa qator olimlar psixologiya sohasidagi tadqiqotlarni amalga oshirdi. Buning oqibatida 70 yillarda sobiq sovet psixologiyasida yangi yo’nalish faoliyat-psixologiyasi yuzaga keldi. Asoschisi – A.N.Lentev hisoblanadi.