XIX
asrning o ‘rtalarida psixologiyaning
rivojlanishida katta o'zgarishlar yuz berdi. Bu
davrda gipnoz (yunoncha - «uyqu» degani)
haqida ta ’limot yaratildi
va uning asoschisi
Mesmer hisoblanadi. G ipnoz tushunchasini
1843-yili angliyalik jarroh Jeyms Bred taklif
qilgan. M esmer gipnozda k u zatila d ig a n
hodisalami «magnetizm» bilan bog'laydi.
F ran siy alik olim J .M .C h a rk o tt (1888)
gipnoz asosida fiziologik jarayonlar yotadi, deb
tushuntiradi.
0
‘sha
paytlari gipnoz usuli bilan
bemorlarni davolash keng tarqaldi. Gipnoz
bilan m ash h u r nevrolog lar va p six ia trlar
shug'ullanishgan. U lardan Benedikt, Forel,
Levenfeld, Mopassan, S.S. Korsakov, Mebiuslaming nomi mutaxassislarga
yaxshi tanish.
S hular orasida m ashhur psixoanalitik deb nom chiqargan yosh
shifokor olim Zigmund Freyd ham bor edi. Z. Freyd aslida nevropatolog
bo‘lgan. U 1856-yil
6
-mayda Chexoslovakiyaning Prshibor (u paytdagi
Freyburg) degan kichik bir shahrids dunyoga keladi. 1860-yili Freydlar
oilasi V enaga k o ‘chib o ‘tishadi va Z.
Freyd um rining oxirigacha
A vstriyada yashab ijod qiladi. Fizika, biologiya, tarix va falsafaga
o ‘ch bo'lgan Z. Freyd doimo tabiatda bo'ladigan hodisalarning o'zini
o 'rg an ib g in a qolmay, ularning sabablarini ham izlagan. Z. Freyd
um rining oxirigacha determ inist b o 'lib qoldi, ya’ni ruhiy-asabiy
buzilishlaming sababi, asl mohiyatini izladi. Z.
Freyd avvaliga mashhur
olim Ernst Bryukkning qo'li ostida fiziologiya sirlarini o'rgandi. U
ilm iy ish b ilan sh u g 'u lla n ib , o rq a m iya fizio lo g iy asin i o 'rg a n a
boshlaydi. Lekin Freyd k o 'p bolali oilada tavallud topganligi uchun
moddiy tom ondan juda qiynalib qoladi va ilmiy ishni tashlab, amaliy
nevrologiya sohasida ishlab,
har kuni
8 - 1 0
soatlab bemorlarni qabul
qiladi. Tibbiy amaliyotda olgan tajribalarini ilmiy tom ondan o'rganib,
tez orada mashhur nevropatolog vrach b o 'lib nom chiqaradi. O 'sha
paytlari kasallarni davolashdagi fizioterapevtik usullarni Z. Freyd ham
k o 'p q o 'lla y b oshlaydi. L ekin k e y in c h alik by usul Z. F rey d n i
qoniqtirm ay qo'yadi. U gipnoz bilan qiziqib, uni Iosif Breyer va J.
S h ark o lard an o 'rg an ib , kasallarn i davolashga keng ta tb iq qiladi.
Bolalar serebral falaji,
afaziyalar bilan qiziqib, bir nechta m aqolalar
ham chop qildiradi.
1861-yili motor nutq markazini kashf qilgan P. Brok nutq buzilishini
«afemiya» deb atasandi. Z. Freyd motor afaziya haqida so'z yurita turib,
Do'stlaringiz bilan baham: