Neyropsixologiya asoslari

Zamonaviy psixologiyaning asosiy yo’nalishlari. Neyropsixologiya.

Bajardi: Hamroyeva Shaxrizoda.

Tekshirdi: Nuriddin Ubaydullayev.

Neyropsixologik sindromlar

• Bosh miyaning turli sohalari zararlanganda kuzatiladigan asosiy neyropsixologik sindromlar bilan tanishib chiqamiz. Bular amaliyotda ko’p uchraydigan ko’ruv agnoziyalari, afaziyalar va apraksiyalardir.

Ko’ruv agnoziyalari

• Ob’ektlarni yoki ularning tasvirini tanishning (bilishning) buzilishiga ko’ruv agnoziyasi deb ataladi. Ko’ruv agnoziyalari bosh miya katta yarim sharlari po’stlog`ining ensa sohalari zararlanganda kuzatiladi.

Bunda ko’ruv o’tkirligi va ko’ruv maydoni kabi oddiy ko’ruv funkstiyalari saqlanib qoladi. Ko’ruv agnoziyasining barcha turlarida bemorlar atrofdagi narsalarni bemalol ko’radi, ya’ni ko’ruv apparatining periferik tizimlari funkstiyasi saqlangan bo’ladi, lekin ularni tanimaydi, nomini aytib bera olmaydi.

• Bunda ko’ruv o’tkirligi va ko’ruv maydoni kabi oddiy ko’ruv funkstiyalari saqlanib qoladi. Ko’ruv agnoziyasining barcha turlarida bemorlar atrofdagi narsalarni bemalol ko’radi, ya’ni ko’ruv apparatining periferik tizimlari funkstiyasi saqlangan bo’ladi, lekin ularni tanimaydi, nomini aytib bera olmaydi.

Afaziya

• Afaziya – nutqning sistem buzilishi bo’lib, bosh miya po’stlog`ida joylashgan nutq markazlarining zararlanishi oqibatida kuzatiladi.
• Afaziya bosh miyaning turli sohalari, ya’ni pastki peshona pushtasi, yuqori chakka pushtasining orqa qismi, pastki parietal soha va chakka-tepa-ensa sohalari tutashgan joylar zararlanganda kuzatiladi.

Demak, nutq markazlari bosh miya katta yarim sharlarining katta sohasini egallaydi. Kuchli ifodalangan nutq buzilishlari, ayniqsa, Brok va Vernike sohalari zararlanganda kuzatiladi, bu markazlarga chegaradosh sohalar zararlanganda, o’tib ketuvchi afaziyalar kuzatiladi.

• Demak, nutq markazlari bosh miya katta yarim sharlarining katta sohasini egallaydi. Kuchli ifodalangan nutq buzilishlari, ayniqsa, Brok va Vernike sohalari zararlanganda kuzatiladi, bu markazlarga chegaradosh sohalar zararlanganda, o’tib ketuvchi afaziyalar kuzatiladi.