Primatlarning asosiy evolyutsion bosqichlari

Ibtidoiy dunyoqarash va nutqning shakllanishi va rivojlanishi Fikr va nutqning vujudga kelishi ibtidoiy jamiyat tarixidagi eng murakkab muammoviy masalalardan biridir. Masalaning murakkabligi shundaki, biz bu masala haqida to‘g‘ridan to‘g‘ri ma’lumotga ega emasmiz va ko‘pincha bu hodisaning tashkil topishini yordamchi qiyosiy solishtirish manbalar asosida idrok etishimiz mumkin. Bu haqda bir necha manbalarga tayanish mumkin. Avvalo, bu masalada qiyosiy psixologik taqqoslash, fiziologiya, tilshunoslik, etnografiya, shuningdek, arxeologiya muayyan manba bo‘lib xizmat qilishi mumkin. Bu masalani oydinlashtirishda antropologiyaning ahamiyati katta. Binobarin, bu fanning ixtiyorida antropogenez va uning taraqqiyoti jarayonini belgilab beruvchi manbalar mavjud. Masalan, fikr va nutqning kelib chiqishini o‘rganishda odamning jag‘ suyagi va miya rivojini o‘rganish ahamiyatlidir. Faqat ana shu materiallarni jalb qilishda Engelsning mehnat haqidagi ta’limotiga tayanish mumkin. Darhaqiqat, mehnat fikr va nutqning kelib chiqishida asosiy omillardan hisoblanadi. Fikr va nutq bir jarayonning ikki tomoni bo‘lib, ular odamning o‘zining ham shakllanishida mehnat faoliyati, ishlab chiqarish rivoji va odamning tabiat kuchini bo‘ysindirishi bilan bog‘liqdir. Shuning uchun ham bularning qaysi biri avval paydo bo‘lgan degan masalani ro‘kach qilib qo‘yib bo‘lmaydi. Fikr va nutq aslida bir vaqtda vujudga kelgan. Odamzodning ilk tarixi bosqichlarida mehnat qurollarini yaratish murakkab kechgan. Uning uchun, avvalo, fikrlashni taqozo qilgan.