Практикум по статистике. (2 издание). Тащкент изд. «Iqtisod-moliya»

II bob. STATISTIK KO’RSATKIChLAR
Uslubiy ko’rsatmalar va namunaviy misollarni yechish

Statistik ko’rsatkichlar voqea va hodisalarning sifat xususiyatlarini miqdoran xarakterlaydi.

Ushbu mavzu bo’yicha amaliy mashg’ulotlarda talabalar statistik ko’rsatkichlar bo’yicha olgan nazariy bilimlarini mustahkamlash va iqtisodiyotda qo’llash uchun quyidagilarni bilishlari kerak:

• 
  bir turli mutlaq miqdorlarni shartli natura o’lchov birligiga keltirib hisoblashni;
  
• 
  shartnoma majburiyati, shartnoma bajarilishi, dinamika, tuzilmaviy, koordinatsiya, intensivlik, taqqoslash nisbiy miqdorlarini hisoblashni;
  
• 
  mutlaq va nisbiy miqdorlarni birgalikda qo’llashni.
  

Statistik ko’rsatkichlar mutlaq, nisbiy, o’rtacha va boshqa turlarga bo’linadi.

Mutlaq miqdorlar o’rganiladigan to’plam birliklarining sonini yoki unga xos bo’lgan belgilar hajmini ifodalaydi va natura, shartli natura hamda qiymat(pul) o’lchov birliklarida o’lchanadi.

Mohiyati jihatdan bir turli (bir jinsli) bo’lgan to’plamning turli ko’rinishdagi birliklari umumiy hajmini aniqlash uchun ular mos qayta hisoblash koeffitsiyentlari yordamida shartli natura birligiga o’tkaziladi.

1. 
   misol. Joriy davrda shahar savdo tarmog’iga keltirilgan sut mahsulotlari quyidagi ma’lumotlarda ifodalangan (tonna hisobida):
   

3,2% li sut	- 1520
6,0% li sut	- 1096
Qatiq	- 420
Qaymoq	- 674
Suzma	- 583

Joriy davrda shahar savdo tarmog’iga keltirilgan sut mahsulotlarining umumiy hajmini aniqlash uchun ularni quyidagi shartli sut mahsulotlariga keltirib olish koeffitsiyentlaridan foydalaniladi:

3,2% li sut - 1,0

6,0% li sut - 2,0

Qatiq - 1,0

Qaymoq - 8,5

Suzma - 6,5

Shahar savdo tarmog’iga keltirilgan sut mahsulotlarini shartli o’lchov birligida aniqlang