Практикум по статистике. (2 издание). Тащкент изд. «Iqtisod-moliya»

Mustaqil ishlash uchun masalalar

1-masala. Tuman konserva sanoati korxonalarida joriy yilda quyidagi mahsulotlar ishlab chiqarildi:

Konserva turlari	Bankalar sig’imi	Bankalar soni, ming dona
Tomat sousi Baqlajon ikrasi Tuzlangan bodring Quyultirilgan sut	535 g 510 g 1000 sm^3 400 g	1440 1510 700 850

Joriy davrda ishlab chiqarilgan konserva mahsulotlarining umumiy hajmini shartli natura o’lchov birligida hisoblang.

Eslatma. Bankalar sig’imi 353,4 sm³ ga, og’irligi esa 400 g shartli o’lchov birligida beriladi.

2. 
   masala. Hisobot davrida korxona quyidagi yuvish vositalarini ishlab chiqardi:
   

	Miqdori, tonna	Shartli natura birlikka o’tkazish koeffitsiyenti	Shartli natura o’lchovdagi mahsulot, tonna
A	Q	K	QK
1. Xo’jalik sovuni:
- yog’liligi 60,0%	154
- yog’liligi 40,0%	120
2. Atir sovuni (yog’liligi 80,0%)	145
3. Sintetik yuvish vositasi	82
(yog’liligi 10,0%)
Jami

Korxonada ishlab chiqarilgan kir yuvish vositalalarining umumiy hajmini shartli natura o’lchov birligida (shartli kir yuvish vositasi sifatida 40,0% yog’li sovun olinadi) hisoblang.

2. 
   masala. Zavodning yalpi mahsuloti joriy yilda shartnoma bo’yicha 12,0 mln so’m bo’lib, haqiqatda esa 12,2 mln so’mni tashkil etdi.
   

Kelgusi yil uchun shartnomada zavodning yalpi mahsuloti 11,9 mln so’m rejalashtirilgan bo’lsa shartnoma bajarilishi va shartnoma majburiyati nisbiy miqdorlari hisoblansin.

2. 
   masala. Korxonada sarflangan yoqilg’i bo’yicha quyidagi ma’lumotlar mavjud:
   

Yoqilg’i turlari	Miqdori	Shartli yoqilg’iga aylantirish koeffitsiyenti
Motor va dizel yoqilg’isi (t) Mazut, t Ko’mir, t Tabiiy gaz, ming kub m	550 270 425 680	1,43 1,37 0,90 1,20

Korxonada sarflangan yoqilg’ining umumiy hajmi shartli natura o’lchov birligida hisoblansin.

2. 
   masala. Joriy yilda, O’zbekiston Respublikasining g’isht zavodlaridan birida milliy standart asosida 155 mln dona g’isht ishlab chiqarilgan. AQShda esa shu yili xuddi shunday ishlab chiqarish quvvatiga ega bo’lgan g’isht zavodida AQSh milliy standartlari asosida 315 mln dona g’isht ishlab chiqarilgan bo’lsa:
   

1. 
   AQShdagi zavodda ishlab chiqarilgan g’ishtni O’zbekistonda qabul qilingan o’lcham (250×120×65mm) bo’yicha sonini;
   
2. 
   O’zbekistondagi zavodda ishlab chiqarilgan g’ishtni AQShda qabul qilingan o’lcham (193×92×57mm) bo’yicha sonini hisoblang.
   

2. 
   masala. Tekstil kombinati tikuvchilik fabrikasiga o’zaro tuzilgan shartnomaga ko’ra, birinchi yarim yillikda 150 ming m kv. chit va 103 ming m kv. shoyi yetkazib berishi kerak edi. Haqiqatda esa 170 ming m kv chit va 250 ming m kv shoyi yetkazib berildi.
   

Har bir mahsulot turi bo’yicha shartnoma majburiyati bajarilishi nisbiy miqdorini hisoblang.

2. 
   masala. Zavod shartnoma bo’yicha joriy davrda 12 mlrd so’mlik tovar mahsuloti ishlab chiqarishi kerak bo’lib, bunda ishchilarning ro’yxatdagi o’rtacha soni 400 kishini tashkil etgan. Haqiqatda esa ushbu davrda 13,1 mlrd so’mlik tovar mahsulot ishlab chiqarilib, ishchilarning ro’yxatdagi o’rtacha soni 410 kishini tashkil etdi.
   

Shartnoma majburiyati bajarilishi nisbiy miqdorini:

1. 
   ishlab chiqarilgan tovar mahsuloti bo’yicha;
   
2. 
   ishchilarning ro’yxatdagi o’rtacha soni bo’yicha;
   
3. 
   bir ishchiga to’g’ri keladigan mahsulot miqdori bo’yicha hisoblang.
   

2. 
   masala. Fabrika shartnoma bo’yicha mahsulot ishlab chiqarish hajmini 5,6%
   

oshirishi kerak edi, haqiqatda esa ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi 8,9% oshdi.

Mahsulot hajmi bo’yicha shartnoma majburiyati bajarilishi nisbiy miqdorini hisoblang.

2. 
   masala. Shartnoma bo’yicha 1 so’mlik mahsulot ishlab chiqarish xarajatlari 4,0% kamayishi kerak edi, haqiqatda esa 5,4 % ga kamaydi.
   

1 so’mlik mahsulot ishlab chiqarish xarajatlari bo’yicha shartnoma majburiyati bajarilishi nisbiy miqdorini hisoblang.

2. 
   masala. Bir tonna “A” mahsulotning tannarxi bazis yilda 948 ming so’mni tashkil etgan. Joriy yil uchun ushbu mahsulot bir tonnasining tannarxini 18 ming so’mga pasaytirish rejalashtirilgan edi. Haqiqatda esa joriy yilda bu mahsulot bir tonnasining tannarxi 928 ming so’mni tashkil etdi.
   

“A” mahsulot tannarxini pasaytirish bo’yicha reja bajarilishi nisbiy miqdori hisoblansin.

2. 
   masala. Ishlab chiqarilgan qishloq xo’jaligi mahsulotlari bo’yicha 2009- 2014-yillar uchun quyidagi ma’lumotlar keltirilgan:
   

Yillar Ko’rsatkichlar	2009	2010	2011	2012	2013	2014
Jami qishloq xo’jaligi mahsuloti, mlrd so’m shu jumladan: dehqonchilik chorvachilik	1387,2 696,8 690,4	2104,8 1086,0 1018,8	3255,3 1648,8 1606,5	4083,3 2102,0 1981,3	4615,8 2432,1 2183,7	5978,3 3323,1 2655,2

Qishloq xo’jaligi mahsulotlari bo’yicha dinamika nisbiy miqdorlarini va 2009- 2014-yillar uchun tuzilmviy nisbiy miqdorni hisoblang. Natijalarni diagrammalarda ifodalang.

2. 
   masala. Quyidagi ma’lumotlar asosida dinamika nisbiy miqdorlarini ikki usulda hisoblang:
   

Yillar	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014
Sanoat mahsuloti, mlrd so’m.	9867,3	11532,1	14640,3	18447,6	20548,2	21964,4	23574,6

2. 
   masala. Viloyatdagi erkaklar va ayollar soni haqida quyidagi ma’lumotlar
   

mavjud:

Aholining yoshi bo’yicha guruhlari, yosh	Erkaklar	Ayollar
0 dan 44 yoshgacha 44 yoshdan yuqori	184,6 127,3	189,9 175,2
Jami:	311,9	365,1

Koordinatsiya nisbiy miqdorlari aniqlansin.

2. 
   masala. Viloyat iqtisodiyotida band bo’lgan oliy va o’rta maxsus ma’lumotli mutaxassislar soni haqida quyidagi ma’lumotlar keltirilgan (yil oxiriga, ming kishi hisobida):
   

Oliy ma’lumotli mutaxassislar, jami 201,8.

shu jumladan:

• 
  injenerlar. 107,3
  
• 
  iqtisodchilar 94,5
  

O’rta maxsus ma’lumotli mutaxassislar, jami 167,0

shu jumladan:

• 
  texniklar 154,4
  
• 
  buxgalterlar 12,6
  

Oliy va o’rta maxsus ma’limotli mutaxassislar bo’yicha koordinatsiya nisbiy miqdorlari aniqlansin.

2. 
   masala. Respublika aholisining yosh bo’yicha tarkibi quyidagi ma’lumotlarda keltirilgan:
   

Ko’rsatkichlar	Aholi, ming kishi
Jami aholi soni shu jumladan: mehnat yoshidagi aholi soni mehnat yoshiga yetmagan aholi soni mehnat yoshidan oshgan aholi soni	27072,2 16101,9 9025,4 1944,9

Tuzilmaviy va koordinatsiya nisbiy miqdorlarini hisoblang.

2. 
   masala. Yil boshida korxonaning ro’yxatdagi ishchilar soni 3240 kishini, ma’muriy–boshqaruv xodimlari soni 54 kishini tashkil etgan. Yil oxirida korxona ro’yxatidagi ishchilar soni 50 kishiga ortgan, administrativ – boshqaruv xodimlari soni 7 kishiga kamaygan.
   

Ishchilar soni va ma’muriy–boshqaruv xodimlarining o’zaro nisbatini xarakterlovchi nisbiy miqdorlarni yil boshi va yil oxiri uchun hisoblang.

2. 
   masala. Shahar bo’yicha quyidagi ma’lumotlar qayd etilgan(kishi):
   

Tug’ilganlar	O’lganlar	Nikohdagilar	Ajrashishlar	Aholining o’rtacha
soni	soni	soni	soni	yillik soni
84	23	66	18	8250

Intensivlik nisbiy miqdorlarini hisoblang.