«Poytaxt exclisive» nashriyoti Toshkent – 2022

QAYdASAN, AdOLAT mANZILI
Ommaviy matbuotni, turli jurnal, gazetalarni muntazam 
o‘qib borishni bugungi zamon yoshlariga tavsiya etishimiz 
lozim. Chunki, yosh larning saviyasini faqatgina shu yo‘l 
bilan yuksaltira olamiz. Men voyaga yetgan xonadon 
kattalari, yani buvim va onam har yili turli gazeta, 
jurnallarga obuna bo‘lishar edi. Ularning shunchalik berilib 
o‘qiyotgan narsalari nima ekan-a, deb o‘ylab qolardim. 
Va mana shu qiziqish natijasida men ommaviy bosma 

---

103
Dilga tashrif
nashrlarga qiziqib qolganman. O‘sha vaqtlarda ko‘proq 
«Sharq yulduzi» hamda «Jahon adabiyoti» jurnallarini 
yaqinlarimga bildirmay o‘qiy boshladim. Buni nega sir 
saqlaganimni haligacha o‘zim ham bilmayaman. Hullas 
davomiy tarzda bosilgan roman, hikoya, she’r, esse, maqola, 
xotira, xabarlarga qiziqa boshlagandim. Uydagilar mening 
xulq-atvorimdan, xatti-harakatlarimdan va eng asosiysi 
fikrlash doiram kengaygani, so‘z boyligim ko‘paygani 
tufayli bunday bosma adabiy nashrlarga ko‘proq obuna 
bo‘la boshlashdi. 
Bosma matbuotni biz «eskirgan» deb atashga sho-
shilmaylik. Amerikaliklar garchi rivojlangan mam lakat 
internet tarmoqlari butkul ta komillashgan bo‘lsa-da hech 
qachon ommaviy nashr 
lardan voz kechmagan. Balki 
matbuot bilan hamnafasdirlar. Gaplarim kimlargadir erish 
tuyu layotgan bo‘lsa ularda tasvirga olingan kinofili mlarni 
tomosha qilishlarini tavsiya etaman. Matbuot tarqatuvchilar 
mudom uy egalariga gazeta tashlab ketyotgan sahnalarga 
ko‘zingiz tushadi. Amerika qo‘shma shtatlariga borib 
kelgan tanishlarimiz ham bu narsani tasdiqlaydilar. 
Majburiy obunaga to‘xtalsak. Bu ish qonun dara-
jasiga ko‘tarilgandan so‘ng, odamlar muto laadan but-
kul uzoqlashdi. Avvallari xonadonlarga bittagina bo‘lsa 
ham gazeta-jurnal kirib borar edi. Va shu bilan oilada 
kichik bo‘lsa ham mutolaa muhiti shakllanar edi. Hozir 
bu narsalarga cheklo‘v joriy etilgandan so‘ng, far zand-
larimizning qo‘llaridan telefo‘n tushmay qoldi. Qo‘lidagi 
matox bilan ni 
ma 
lar qilayotgani ota-onaga qorong‘u. 
Bu yomon holatlarga esa ota-onalar sababchi bo‘lib 

---

104
Ibrohim Rixsiboyev
qolayotgani achinarlidir. Anashu matoxning o‘rniga 
gazeta-jurnllarga oshno etganlarida bugun onasining 
yuziga to‘rt chaplaydigan, jinsini o‘zgartiradigan, turli xil 
bema’ni xatti-harakatlar, qiliqlar qilayotgan, kim tomdan 
tashlasa ortidan tashlaydigan, oqibatini o‘ylmaydigan 
yoshlar shakllanganiga guvoh bo‘lmagan bo‘lar edilar. 
O‘sha ota-onalarimiz o‘z qo‘llari bilan yo‘qqa chiqargan 
gazeta-jurnallar yomonlikka targ‘ib qilmas.
Ilm-ma’rifat vazifasini bajaruvchi nashrlarni yo‘qqa 
chiqara olgan shaxslar bugun TIK-TOKka o‘xshagan zalo-
lat va tanazzulga zamin bo‘layotgan internet tarmoqlarini 
yo‘qqa chiqara olmaydimi? Bizga aslida nima kerak – ilm 
yoki bema’nilikmi, taajjubdaman!
Keyingi masala, matbuot do‘kon laridan o‘quvchilarga 
kerakli bo‘lgan adabiy nashr larni topa olmaymiz. Misol 
uchun, «Taffakur», «Sharq yulduzi», «Ma’rifat» kabi 
nashr larga ko‘zimiz tushmaydi. Buning sababi nimada? 
qabi lidagi savollar bugungi juda ko‘plab gazetxon-jurnal-
xonlarimizda paydo bo‘layapti. Yoki bo‘lmasa, diniy 
mav zudagi «Hidoyat», «Islom nuri» gazeta, jurnallar 
ham ko‘rinmaydi. Yoshlarimiz sevib mutolaa qiladigan 
«Tong yul duzi», «Gulxan», «Yoshlik» kabi nashrlarni topa 
ololmaytgan yoshlarimiz ko‘paymoqda. Me ning fikirmcha, 
bu muammolarning asil sababiyati majburiy obunani 
yo‘qqa chiqarganimiz bo‘lsa kerak. Eng yomoni, yuqorida 
aytib o‘tilgan nashrlarini targ‘ib etsak, bizni jinoyatchiga 
chiqar moqdalar. Bizni bunday ishlarni qilishga ha q qimiz 
yo‘qligini ta’kidlashayapti. Tik-tokga o‘x shash inter net-
ning maxbuslariga biron so‘z qot mayaptilar. So‘zimni 

---

105
Dilga tashrif
oxirida yozuvchi Odil Yoqu bo‘vning so‘nggi asariga 
ushbu so‘zni qo‘shib so‘ramoqchiman: Qaydasan, adolat 
manzili?