«Poytaxt exclisive» nashriyoti Toshkent – 2022

qozonda bori cho‘michga chiqadi.
Yana bir muammo, ba’zi kishilarimizning bahona 
qurollari taqdirga aylangan. Aldab mol sotish, odam 
o‘ldirish, ko‘ngilga ozor berish, o‘z joniga qasd qilish, 
mushtlashuv, zo‘ravonlik, qimorvozlik, zi no , fohishalik, 
o‘g‘irlik, ovqatning bema zaligi, kelinni uyiga haydab 
yuborish, o‘qishga ki ra olmaslik, kam rizq-nasiba topish, 
lavozimdan ketish, ishi yurishmaslik va shunga o‘xshash 
inson o‘z qo‘li bilan o‘zgartira oladigan ko‘pgina 
ishlarni, taqdirda bori shu ekan, endi nima qilay, deb 
qo‘ya qoladilar. Alloh bizni bunday ishlardan nafsimizni 
jilo‘vlab, tiyilishimiz uchun shunday asnoda sinayapti. 
Axir hech birimizga o‘zining kalomida bunday ishlarni 
qilishga buyurmaganku. Er kishi uyda, menga shunday 
qadar nasib ayladi, deb o‘tirib olsa, norasidalar– jufti halol 
qanday kun kechiradi. Qadarda uyda o‘tirib olish emas, 
muttasil mehnat orqali rizq-nasibani halollab o‘z egalari 
yani ahli oilalarimiz uchun yetkazishimiz yozilmaganmi? 
Misol uchun elektr choynakka taqdirida suv solish yo‘q 
ekan deb yoqib qo‘ysak, o‘z boshini o‘zi yeydi-ku. Xuddi 
shunday inson bolasi ham taqdiri azalni ro‘kach qilib, uni 
bahona quroliga aylantirsa, o‘z boshini o‘zi yeydi.

---

33
Dilga tashrif
Ona so‘zining mohiyati
Onajonlarimizning ta’riflarini yozishga qalam ojizlik 
qiladi. Ona so‘zi juda qisqa atigi uch harfdan iborat. Ammo 
bu juda ulug‘ so‘z, unga butun kurrayi zamin bosh egadi. 
Alloh Taolo o‘zining kalomini, 
kitoblar onasi 
deb atadi. 
Yana bir eng katta muqaddas manzil – shaharlarning eng 
azizi Makkai Mukarramani ham 
 shaharlar onasi, 
deb 
ata di. Alloh Taolo o‘zining nazdida kalomi qur’onni va 
eng muqaddas shaharlaridan birini 
ona 
so‘zi bilan atadi. 
Bizningcha, shak-shubha yo‘qki, bu so‘zlar onalarga 
berilgan eng afzal tarif va tasnifdir. Biz o‘zbeklar ham eng 
aziz so‘zlarimizni ona so‘zi bilan bog‘laymiz yani – ona 
diyor, ona tuproq, ona zamin, ona yurt. Bu so‘zning oldida 
xunuk so‘zlarni ishlatishimizga til bormaydi. Ammo ba’zi bir 
kimsalar bu so‘zning mohiyatini anglamay, faxshoniy so‘zlarni 
biriktiradilar. Misol uchun, ba’zi bir kishilar mashinalarining 
boshqaruv holatida, biron-bir begona haydo‘vchining arzi-
mas xato boshqaruvini ko‘rganlari hamon o‘sha begona 
haydo‘vchining onasini haqorat qilishadi. Axir u mingan 
ulovni onasi boshqarib ketmayaptiku! Sayyidul bashar janobi 
haq Payg‘ambarimiz Muhammad (s.a.v.) aytadilar: kim biron-
bir kimsaning onasidan haqorat qilsa, o‘zining onasini haqorat 
qilibdi, deganlar. Mana shunday bazibir osiy bandalar esa 
yaratgan Robbimizni ham, uning jalolini ham so‘zlariga rioya 
qila ololmayaptilar. Birgina shu misol emas bunday misollar 
judayam bisyordir. O‘zligimizni yo‘qotmaylik, onalar haqida 
so‘z ketganda faqatgina yaxshi gaplarni ayta bilaylik. 

---

34
Ibrohim Rixsiboyev
* * *
O‘zbekiston xalq yozuvchisi O‘tkir Hoshimov ning 
«Dunyoning ishlari» asarini mutolaa qilga nimga ancha 
yillar bo‘lgandi. Asarni ikkinchi bora avvalgilariga 
o‘xshamas, o‘y-fikri bilan o‘qiga nimdan so‘ng, negadir 
volidam ko‘zimga bosh qacha bo‘lib ko‘rinib ketdilar. 
Asosiy vaqtimni ular bilan o‘tkazishga harakat qilayapman. 
Ilgarilari yozilajak asarlarimni ko‘pligi hisobiga ular bilan 
vaqt o‘tkazish bir muncha qiyin kechardi. Hozirda volidam 
uyquga ketganlaridan so‘nggina ijod stoli ga o‘tirayman. 
Yaqin kunlarda yaratmoqchi bo‘lgan asarlarim uyoqda 
tursin, eng qiziqarlisi shuki, ilgarilari bitmay qolgan 
asarlarim ham o‘z inti hosini topayabdi. Xullas azizlarim, 
mehribon onajon larimizga hamisha e’tiborda bo‘laylik, 
izzat-ikromlarini joyiga qo‘ya bilaylik. Ba’zi bir o‘tkinchi 
hayot tashvishlari bilan harqancha andarmon bo‘lsak-da, 
ularga sarflagan vaqtimiz sabab, ishlarimiz chappasiga 
aylanib ketmaydi. Onalarimiz kun kelib bizni tashlab 
ketishga majbur bo‘ladilar. Bu hayot qonuni. Dunyodagi 
hech ham tugamas bu ish-tashvishlarimiz-chi bizni tashlab 
keta oladimi? Xulosa o‘zingizdan.
Onangiz bilan vaqt o‘tkazsangiz, dunyodagi eng baxtli 
insonga aylanasiz. Ilgarilari bu qaytmas damlarining 
qadriga yetmagan, bugun esa ushbu baxtdan mo suvo 
bo‘lganlar qancha. Bilaman, hamma ham «