«Poytaxt exclisive» nashriyoti Toshkent – 2022

botil va odil
Hayotiy haqiqatlarga asoslangan hikoyalar
Bir eshikdan Botil va odil kirib keldilar. Botil odilga 
qarab: Ey odil, qara sen va men farqlimiz. Sen yaxshi, 
men yomon. Ammo bilasan, birovga yomonlik qilish juda 
oson, yaxshilik qilish esa mashaqqatni talab etadi. Shunday 
bo‘lishiga qaramay, men va sening darajang yashash 
borasida bir 
bu hayotda,
– dedi. Bu noo‘rin gapga javoban 
odil: – to‘g‘ri, sen va men birmiz. Lekin Alloh Taolo biz 
bandalarni bu dunyoga haqni so‘zlab, yaxshi ishlarni qilish 
uchun yaratdi. Yomonlik qilish, haqdan qochish, riyokorlik 
qilish uchun yaratgan emas. Bu foniy dunyo turgan-bitgani 
imtihondan iborat. Alloh Taolo jannat va jahannamning 
kalitini shu dunyodan izlab topishimiz uchun yaratdi. Sen 
bu dunyoning o‘tkinchi ho-yu havaslariga berilayapsan. 
Bu bilan jahannam kalitini qo‘lingga olmoqdasan. To‘g‘ri, 
anavi eshikdan ikkimiz birga kirib keldik, lekin birodar 
qiyomat kunida ikkimizning yo‘limiz ayro, eshiklarimiz 
boshqa-boshqa bo‘ladi. Ammo, sen bu illatlaringni tark qil. 
Iymon yo‘lidan yurib imkon topasan insha Alloh, – dedi. 
Pushaymonlik hissi
Kiyim-kechak sotadigan ayolning do‘koniga nuroniy 
kishi kirib: 
– Manavi kiymingiz qancha, singlim? – deb so‘radi.
– Sizga 34 ming so‘m bo‘ladi.

---

27
Dilga tashrif
– Narxini biroz kelishmaysizmi?
– Yo‘q, o‘zi mol juda qimmatga keladi, ustiga ozgina 
pul qo‘yaman.
– 30 ming so‘m bo‘lmaydimi, singlim?
– Axir, tushuntirayapmanku sizga, bo‘lmaydi, – dedi 
ranjib sotuvchi.
Bu javobdan so‘ng, mo‘ysafid lom-lum demay ketib 
qoldi. Oradan biroz vaqt o‘tgach savdogar ayol mollarini 
saranjomlayotgan mahal ko‘zi rastaga yotgan tasbehga 
tushdi. «Voy Allohim, o‘znig kechir meni. G‘ofilligim sabab 
senga sodiq bandangga bir arzimagan lattani kelishtirib bera 
olmadim. Qani endi, mana shu tasbehni shu yerda unutganini 
anglab, olib ketish uchun kelsalar. Shu matoxni bepul berib 
yuborar edim», deb o‘ziga so‘z beribdi. Oradan necha yillar 
o‘tib ketdi, ayol hali hamon pushaymonlik ichida tasbeh 
egasini kutadi.
* * *
Nodir, xolasining o‘g‘li Rustam bilan, bir joy da ishlar 
edi. Nodir, Rustamdan katta edi. Ular har jabhada bir-
birlarini qo‘llab-quvatlar, ishda kechadigan harqanday 
muammolarni birga hal qilardilar. 
Bir kuni Rustam ishga mas’u liyatsizlik, loqaydlik bilan 
yondashgani uchun Nodirdan qattiq tanbeh eshitdi. Rustam 
bu o‘rinli tanbehni hazm qila olmay, Nodirni kurakda 
turmaydigan yomon so‘zlar bilan haqorat qildi. Rustam, 
nima bo‘lgan taqdirda ham, Nodirga bo‘ysinishi zarur edi. 
Chunki, Nodir uning barcha muvaff aqiyatlariga, erishgan 
yutuqlariga sababchi edi. Juda qiyin ahvolga tushub 

---

28
Ibrohim Rixsiboyev
qolganda ham yoniga olib, hayotning past-balandini, pul 
topishning sir-asrorlarini o‘rgatgan do‘stni haqorat qilish 
nodonlik va ko‘rnamaklikdir. 
Rustam o‘ziga boshqa ish qidirib topdi. Ishlari kundan 
kunga rivojlanib, mo‘maygina pul ham to‘pladi. Biroq u 
yerdagi rahbarlar Rustamning tajribasizligidan foydalanib, 
mijozlar bilan bo‘la digan jinoiy aloqalarga mas’ul qilishdi. 
Tabiiyki, unda ishonch uyg‘otish maq sadida, katta-katta 
haqlar berildi. Rustam bu pullarga eng oldi ma shina, uy-
joylarga ega bo‘ldi. Jinoyatning umri qisqa. Rustamning 
davlatga nisbatan hiyonati oshkor bo‘ldi. Uzoq muddatga 
ozodlikdan mahrum etildi. Bugun u o‘z vaqtida, jigariga 
nisbatan qilgan nohaqligi, Nodirbekdan tanbehlar uning 
foydasi uchun berilganini anglab yetdi. Pushaymonlik 
girdobida o‘zini-o‘zi kechira olmay, qiyanaldi.