Poliz ekinlari

12-Mavzu: Bodring, sabzavot qovoqchalar va poliz ekinlarini yetishtirish texnologiyalari
Reja:
1. Bodring va sabzavot qovoqchalari biologiyasi, navlari, ekish muddatlari, sxemasi.
2. Bodringni jadal texnologiya asosida yetishtirishning va hosilini yig’ishtirishning o’ziga xos xususiyatlari.
3. Polizchilikni maqsadi va vazifasi poliz ekinlarini ahamiyati, mevalarning kimyoviy tarkibi.
4. O’zbekistonda poliz ekinlari rayonlashtirilgan navlari tasnifi. istiqbollari, yetishtiriladigan navlar tasnifi.
Ahamiyati va tarqalishi. Bodring mevasida oziq moddalar unchalik ko’p bo’lmasada lekin mohiyati taomlarga lazat kirituvchi mahsulot, ovqatning xazm bo’lishiga yordam beruvchi masallik xizmatini o’tashidadir. Mevalarida 4-5%

101
quruq moddalar, 1,5-2% qantlar A, V, S vitaminlar, kulida ko’p miqdorda kaliyli, kaltsiyli va fosforli tuzlar mavjud.

Botanik ta’rifi. Asosiy poyasi naviga va usayotgan joyining sharoitiga qarab 50x80 dan 2 metrga qadar yetadi, ba’zan bundan ham oshib ketadi.
Ildiz sistemasi - asosan tuproqning 20x25 li xaydalma qatlamiga taralib o’sadi. O’q ildiz va ayrim yon ildizlari xatto 1 metrga qadar yetib borishi mumkin.
Gullari - ayrim jinsli, ya’ni erkak va urg’ochi gullardan iborat, rangi sariq, erkak gullar barg qo’ltiqlarida joyldashgan bo’lib, qalqonsimon to’pgul hosil qiladi. Mevasi qovoqcha.
Navlari: Markaziy Osiyo respublikalarida asosan ilmiy tadqiqot muassasalari tomonidan yaxshilangan mahaliy nav bodringlar ekiladi: Gulnoz, Konkurent, Margilanskiy 822, Omad, Parad, Pervenets, O’zbekistana 265, Ranniy 645, Talaba, O’zbekskiy 740, Hosildor G1.
Biologik xususiyatlari. Bodring issiqsevar o’simlik. Urug’i 12-130 haroratda unib chiqadi. Harorat bundan past bo’lsa, urug’ burtsa-da, ammo o’sishga harakat qildmaydi va chirib ketishi mumkin. Qulay, ya’ni 25-300 haroratda urg’i 5-6 kunda, ivitilmasdan ekilganda esa 7-10 kunda unib chiqadi.
YUqori (400 va undan yuqori) harorat ham o’simlikka halokatli ta’sir etadi. Bodring yorug’sevar qisqa kun o’simligi. U 10 soat davom etadigan yorug’ kunda yaxshi rivojlanadi.