Polimerlarning destruksiyasi

Polimerlarning kimyoviy destruksiyasi
Kimyoviy destruksiya, asosan qutbii reagentlar ta’sirida boradi. Kimyoviy destruksiya reagentlarning belgilariga qarab gidroliz, alkogoliz, aminoliz va h.k.ga bo`linadi. Gidroliz eng ko`p tarqalgan kimyoviy destruksiyalarning biri bo`lib, suv ishtirokida gidroliz H va ОН- ionlari ta’sirida boradi. Polimerning gidrolizga moyilligini uning funksional guruhlari va kimyoviy bog`lari belgilaydi. Tabiiy polimerlarning destruksiyasi fermentlar (katalizatorlar) ishtirokida tezlashadi, chunki ferment ayrim bog`larni tanlab ta’sir qiladi; masalan, sanoatda polisaxaridlar (kraxmal)ni gidrolizlab glyukoza, undan esa spirt olinadi;

Gidrolitik destruksiya geterozanjirli polimerlar (sellyuloza, oqsillar, poliamidlar, poliefirlar va boshqalar) uchun juda harakterli bo`lib, uning gidrolizlanish darajasi kimyoviy bog`larning xarakteriga bog`iq.

Oqsillar, poliamidlar va poliefirlarning gidrolizida so`nggi mahsulot sifatida aminokislotalar, dikarbon kisiotalar, diaminlar, glikollar hosil bo`ladi.

1) poliamid gidrolizi

Poliefir gidrolizi

2) Poliamid atsidolizi:

Poliefir atsidolizi:

3) Poliamid aminolizi:

Poliefir aminolizi

4) Poliamid alkogolizi

Poliefir alkagolizi

Misollardan ko'rinib turibdiki, poliefirlar gidrolitik destruksiyaga uchraganda yangi - OH va - COOH guruhlar tutgan quyimolekulyar moddalar hosil bo`ladi. Odatda, dikarbon kislotalari va glikollardan hosil bo`lgan poliefirlar alifatik dikarbon kislotalari bilan glikollardan tuzilgan poliefirlarga qaraganda gidrolizga oson uchraydi. Destruksiyalanish darajasi destruksiya mahsulotining kislotalar soni, gidroksil soni, efir va bro`l sonini aniqlash; suyultirilgan eritmaning
qovushqoqligini aniqlash, suvda eruvchan quyimolekulyar birikmalarning miqdorini o`lchash orqali aniqlanishi mumkin.