Polimerlarning destruksiyasi

POLIMERLARNING DESTRUKSIYASI
Reja

1. 
   Kimyoviy destruksiya
   
2. 
   Oksidlanish destruksiyasi
   
3. 
   Termik destruksiya
   
4. 
   Fotokimyoviy destruksiya
   
5. 
   Radioaktiv nurlar ta`sirida destruksiya
   
6. 
   Poimerlarning eskirishi va unga qarshi kurash
   

Polimer materiallarida ularni qayta ishlash va foydalanish jarayonida issiqlik, nur, havo kislorodi, kimyoviy reagentlar, mexanik kuchlar, mikroorganizmlar va boshqa omillarning ta’siri natijasida turli xil fizikaviy va kimyoviy hodisalar sodir bo`ladi. Buning natijasida polimerlarning fizikaviy va fizik-kimyoviy xossalari yo`lonlasliadi, jarayonda ko`pincha polimer makromolekulalaridagi asosiy bog'laming uzilishi oqibatida molekulyar massaning kamayishi sodir bo`ladi. Makromolekulaning turli xil fizikaviy va kimyoviy agentlar ta’sirida parchalanishi destruksiya deyiladi. Shunday qilib, destruksiya natijasida polimerning molekulyar massasi kamayadi, kimyoviy tuzilishi. fizikaviy va mexanik xossalari o`zgaradi.

Demak, polimerlarni qayta ishlashda va ulardan foydalanishda, kimyoviy usullar bilan xossalarini o`zgartirganda destruksiya jarayonining sodir bo`lishi salbiy oqibatlarga olib keladi, lekin bu jarayon yuqori molekulyar birikmalar kimyosida ijobiy rolb ham o'ynaydi. Destruksiya yordamida, odatda, tabiiy polimerlardan kerakli quyimolekulyar moddalarni hosil qilishda foydalanish mumkin. Bunday destruktiv reaksiyalar yordamida polimerlarning kimyoviy tuzilishini aniqlashda hamda ular xossalarini yaxshilashda foydalanish mumkin.
Polimerlar kimyoviy va fizikaviy ta’sirlar ishtirokida destruksiyaga uchraydi. Kimyoviy destruksiyani turli kimyoviy reagentlar (suv, kislota, ishqor, tuz, spirt, kislorod va h.k.), fizikaviy
destruksiyani esa fizikaviy ta’sirlar (issiqlik, yorug`lik, mexanik energiya, turli nurlar va h.k.) keltirib chiqaradi.
Kimyoviy destruksiya, odatda, geterozanjirli polimerlarga taalluqli va oxirgi mahsulot sifatida boshlang`ch moddalar hosil bo`ladi, С - С bog` esa kimyoviy reagentlar ta’siriga chidamli bo`lgani uchun to`yingan karbozanjirli polimerlar destruksiyaga nisbatan kam uchraydi. Destruksiyaning barcha turlarida eng avvalo, polimerning o`rtacha molekulyar massasi va unga bog`liq bo`lgan fizik-mexanik xossalari o`zgaradi. Molekulyar massaning o`zgarishi depolimerlanish va kimyoviy bog`larning tasodifiy joylardan uzilish reaksiyalari tufayli sodir bo`ladi.
Destruktiv jarayonlarni tekshirishda fizik-kimyoviy usullar, spektroskopik, gazoxro`latografik, differensial termik tahlil, massspektroskopik, termogravimetrik tahlil va boshqa usullardan foydalaniladi.