Поль брэгг асаб кучи т арж им он: м ирафзал м ирфайзиев

19

---

С изга ўзи н ги здан бошқа
 ҳеч 
ким
хотиржамлик бахш эт а олмайди.
Рольф Вальде Эмерсон
КУЧЛИ ТАНАДА - КУЧЛИ АҚЛ
Соғлом бўлиш учун б ақу вват асаб тизим и 
билан биргаликда кучли танада кучли ақлга эга 
бўлишимиз зарур. Тана ж им турмайди, лекин 
унинг ҳаракати акд ва идрок томонидан эмас, 
б а л к и б еш х и л с е з г и а ъ з о л а р и о р қ а л и
ҳаракатланади. Mac алан, тананинг очликка булган 
ж ав о б и - таъ м и ёқ и м л и бўлган н и м ан и д и р
истеъмол қилиш, бу соғликка фойдалими ёки 
зарарлими, бундан қатъи назар.
А м ер и к ан и н г стан д ар тга мос о зу қ ал ар и д а 
витам ин ва бош қа ф ойдали элем ентлар йўқ. 
Бундай озуқа истеъмол қилган тана кучсиз, асаб 
кучи эса етарлича бўлмайди. Л екин соғликка 
етакловчи узун роқ йўлга кўра, тана вақтинча 
бўлса ҳам, ёлғончи тўйиниш ни аф зал кўради, 
айниқса, чой, кофе, тамаки, алкоголь кабиларни. 
Бу вақтинчалик вазият соғликни емира бошлайди. 
Энди кучли наркотиклар таъсирида вақтинчалик 
ҳузур-ҳаловат олишга навбат келади. Бундай ҳаёт 
тарзи руҳан чўкиб, аста-секинлик билан ўзини- 
ўзи ўлдириш, демакдир. Шундай қилиб, танани 
кучли қилиш учун ақл ҳам кучли бўлиши керак. 
Кучли ақл эса танани назорат қилиб, унинг соғлом 
бўлиши учун зарур ҳаётий одатларни яратади. 
Демак, соғлом тана учун соғлом ақл ва бақувват 
асаб кучи даркор.
20

---

Х а в о т и р л а н и ш г а о д а т л а н м а н г
Кучли акд ижобий фикрларни ишлаб чиқаради, 
ф икр ва таассуротларни назорат қилиб туради. 
Ш ун инг учун т а н а н г и з кучли бўлсин, то ки
кутилм аган х уруж ларга к ер акл и ч а қарш илик 
кўрсата олеин. А ниқроғи, тананинг ф аолияти 
шундай механик аниқликка эга бўлсинки, салбий 
ру ҳ и й таъ си р л ар га ж ав о б қай тариш га тайёр' 
турсин.
Бизнинг биринчи вазифамиз - тананинг табиий 
ҳаёт дастурига мослашишини таъминлаш. Инсон 
"маш инаси'нингж исм онийтом онини яхшиласак, 
ўз-ўзидан руҳий томони ҳам яхшиланади. Мия 
бош қа аъзолар га нисбатан беш баробар кўп қон 
истеъмол қилади, мия талабларини қондирсак, у 
биздан миннатдор бўлади. Агар мен бироз руҳий 
мувозанатни йўқоттан бўлсам ҳам, ўз фойдам учун 
йигирма мил пиёда ю риш им мумкин, лекин мен 
жисмонан бетоб бўлсам, ҳатто йигирма дақиқа 
аниқ ва соғлом ф икр юрита олмайман. Ж исмоний 
д а р а ж а н г и з н и о ш и р а б о р и б , с и з р у ҳ и й
дараж ангизни кўтарасиз. Агар сиз ақлингиздан 
мамнун бўлиш ни истасангиз, танангиз билан 
мутаносибликда бўлсин.
Ёзув столида эрталабки иш вақтида менга руқий 
куч етишмаса, буни туш униш учун жисмоний 
жиҳатига мурожаат қиламан. М енинг фикрларим 
ўлда-жўлда, гапларим тутилган - бунга сабаб нима,- 
дори-дарм они қани?
М ен б у н и н г д о р и с и н и н а ф а с олиш , қ о н
айланиш ритми ва томир уриши мутаносиблигида 
топишим аниқ. Ш унинг учун мен очиқ ҳавода 
сайр қилиб, диафрагмада нафас оламан. Миям
21

---

тиникдаш а боради. Кислород миямдаги пардани 
о ч а д и . И ж о д қ и л и ш г а ш о ш и л а м а н , ё з у в
м а ш и н к а с и д а иш б о ш л аш и м б и л а н с ў зл а р
бошимдан бармоқларим учига оқиб келаверади, 
аслида жисмоний соғлик акдий соғликни тўлдириб 
туради. Кўпгина миянинг оғриқли ҳолатини, асаб 
тизимининг салбий фаолиятини қон таркибидаги 
з а ҳ а р ва б о ш қ а ж и с м о н и й с а б а б л а р би лан
тушунтириш мумкин.
Ўйлашимча, руҳий ҳолатлар ж исмоний таъсир 
сабабидир. Даволовчи қуёш нурлари таъсирида 
т а н а т е т и к б улад и, б у э с а а с а б т и з и м и н и
тинчлантиради.
Ж илмайиш - руҳий ва жисмоний таъсирнинг 
яққол мисоли. Биз жилмаямиз, чунки бахтлимиз, 
кайфиятимиз яхши. Л екин кайфиятингиз ёмон 
бўлса, жилмая оласизми? Ж илмайиб кўринг-чи! 
Ж илмайиш ҳар доим руҳий ҳолатни яхшилайди. 
Бу, албатта, р уқий кучаниш ни талаб қилади, 
айниқса, йиғлаш ўрнига кулмоқчи бўлсангиз. 
Греклар айтадилар: "Соғлом танда - соғлом ақл". 
Ҳеч ким бундан чиройли айтмаган.
К еракли руҳий тартибни ж исм оний тартиб 
ўрнатишда ишлатиш танани салбий фикрлардан 
ҳимоя қилиб, мияни тинч ва соғлом сақлашга 
ёрдам беради.
М ия ва м уш акларингизни бақувват қилинг. 
Шунда сиз соғлом бўлиб, ж исм онан ва руҳан 
мутаносибликка эриш асиз.