Plastik massalar deb sun’iy ravishda bogiovchi organik

e
= 2-3 
%
ni tashkil etsa, cho‘zilishdagi mustahkamligi 
ach
= 600-3800 MPa ni tashkil etadi. Bundan tashqari, shishatolali 
plastmassaning xossalari shisha tarkibidagi ishqor miqdoriga ham 
bogiiq boiib, uning miqdori kamaygan sari xossalari ortib boradi, 
masalan: alyuminiy yoki bor oksidli selikatlardan olingan shisha 
yuqori xossalami namoyon etadi.
Qatlamsimon toidiruvchiga ega boigan plastik massalar.
Qatlam-qatlam toidiruvchiga ega boigan plastmassa materiallar 
og‘ir 
kuchlanishlar 
sharoitida 
qoilaniladigan 
konstruksion 
materiallarga kiradi. Har bir qatlami listlardan tashkil topgan bu 
material anizatropik xossalarga ega boiadi. Bu materiallar listlar, 
plitalar, trubalar yoki balvankalar shaklida yarim yoki tayyor mahsulot 
sifatida ishlab chiqariladi. Yarim mahsulot sifatida ishlab chiqarilgan 
turlariga har xil dasgohlarda mexanik ishlov berish mumkin.
Tekstalit -
bu material termoreaktiv smola bogiovchi va 
paxtadan olingan mato qatlamli toidiruvchiga ega boigan material 
boiib matolar tola yo‘nalishiga perpendikulyar ravishda bir-biriga 
taxlangan, qatlamlar va matoni o‘zi bogiovchiga shimdirilgan. Bu 
material nisbatan egiluvchan b o iib past chastotali tebranma 
harakatlami yutish qobiliyatiga ega. Tekstalit plastmassa materiallari 
qoilanilishiga ko‘ra konstruksion, 
elektrotexnik, 
grafitlangan, 
zichlovchi tekstalit plastmassa materiallarga boiinadi. Konstruksion 
tekstalit materiallarida asosan har xil tovush chiqarmasdan 30000 
ay/min tezlik bilan aylanuvchi tishli gildiraklar, shkivlar, podship- 
niklar ishlab chiqariladi. Ammo bu materiallar qoilanishdagi muhit 
harorati cheklangan bo iib 80-90° С haroratdan oshmasligi kerak.
Yog‘ochqatlamIi plastmassalar 
(DSP - ruschasi, YoKP -
o‘zbekcha) - bu turdagi plastmassalar yupqa yog‘och listlardan iborat 
qatlamlardan tashkil topgan material bo iib har qatlam oraligi va 
litlaming o‘zi fenolformaldegid yoki boshqa turdagi termoreaktiv 
smolalar bilan shimdirilgan bo iib ular bir-biriga katta bosim bilan

---

biriktirilgan. Bu materiallar yuqori fizika-mexanik xossalarga ega 
bo‘lib yuza sirti juda kichik ishqalanish koeffitsiyentiga ega. Bu 
materialni ishlab chiqarilishi natijasida turli metall va qotishmadan 
olingan materiallarning o‘mini almashtirish orqali turli shkivlar, tishli 
g'ildiraklar, antifriksion ftulkalar ishlab chiqarishni arzonlashtirish 
imkoni tug‘ildi. Ammo bu materialning asosiy kamchiligi unda nam 
va suv yutish qobiliyati boshqa plastmassalarga nisbatan ancha yuqori, 
shuning uchun bu materialni qo‘llash chegaralangan. 1.6-rasmda har 
xil, yog‘och, shisha va texstalit qatlamlaridan yasalgan plastmas- 
salaming suv shimish xossalari keltirilgan.