Phyton – o’simlik, pathos- kasallik, logos

Alternarioz kasallligini qo’zg’atuvchisi Alternaria sp zamburug’i.
Kasallik bilan ko’saklar zararlanadi. Ko’saklarda tartibsiz tarqalgan to’q yashil, yumaloq keyinchalik botib kiruvchi va kattalashuvchi, so’ngra qo’ng’ir tusga aylanib, sirtida halqa shaklida joylashgan g’uborlarga ega dog’lar hosil bo’ladi.
Kasallik ko’sakning ichki tomoniga va so’ngra tolaga o’tadi, natijada tola qorayib tivitlanmaydigan bo’lib qoladi. Qattiq zararlangan ko’saklar sog’lomlariga nisbatan erta ochiladi.
Mukarioz kasalligi qo’zg’atuvchisi Rhizopus nigricans Ehr. zamburug’idir.
Asosan ko’saklar zararlanadi, lekin ayrim hollarda kasallik gul g’unchalarida namoyon bo’ladi. Ko’saklarda siyoh rangli sezilarsiz dog’lar hosil bo’ladi. Bir necha kun ichida dog’lar butun ko’sakni qoplab oladi, so’ngra dog’lar qo’ng’ir tusga kiradi va kulrang qalin g’ubor bilan qoplanadi. Ko’sak qurib biroz tirqish hosil qilib ochiladi. Unday ko’sakning tolasi va chigiti butunlay yemiriladi. G’ubor zamburug’ mitseliysi va sporalaridan iborat bo’ladi.
YUqumsiz kasalliklar. G’o’zaning yuqumsiz kasalligini kelib chiqishida parazit organizmlar ishtirok etmaydi. Uning kelib chiqish sabablari tuproq harorati, atmosfera sharoiti, oziqa, suv miqdori va boshqa omillarning o’zgarishidir.
YUqumsiz kasalliklarga qo’yidagilar kiradi:
Kuzgi so’lish kasalligi g’o’zada O’zbekiston sharoitida iyulning boshlaridan paydo bo’lib, sentyabrning boshigacha davom etadi. Kasallikning rivojlanishi tez sur’atlar bilan amalga oshib, o’simlikning asosiy hosilni to’plash paytiga to’g’ri keladi.
Kasallikning asosiy belgilaridan biri uning tezkorlik bilan bilan o’tishi, ya’ni 2-3 kun ichida sodir bo’ladi. So’ligan barglar o’simlikda osilib turaveradi. Kasallangan o’simlik yonidagi sog’lom o’simlikdan rivojlanishi va o’sishi bo’yicha farq qilmaydi. O’simlik birdaniga so’liydi, barglari qizg’ish tusga kiradi, hech qanday dog’lar hosil bo’lmaydi.
Xloroz kasalligining asosiy belgisi sarg’ayadi. Xlorozni paydo bo’lishiga sabab, bargdagi xlorofill donachalarining kamayib ketishi tufayli uning yashil rangini o’zgarishidir. O’simlikning rivojlanishi uchun ayrim moddalar (temir, kaltsiy, suv va boshqalar) ko’payib yoki kamayib ketishi tufayli modda almashinishi buziladi, natijada xlorofill donachalarining kamayishiga olib keladi.
Garmsel issiq shamol g’o’zaga zarar keltirib, uning barglarini, ya’ni barglarning ma’lum qismini yoki butunlay bargning o’zini quritadi. O’simlikning butunlay qurib qolishi ham kam hollarda kuzatiladi. Ko’proq garmselning zarari qumli va qaqragan cho’lga yaqin bo’lgan tumanlarda seziladi.