Phyton – o’simlik, pathos- kasallik, logos

Makrosporioz. Kasallikni qo’zg’atuvchisi Macrosporium macrospora. (Zimm) Mory zamburug’i. G’o’zaning butun yer ustki qismi zararlanadi. Urug’ barglarda chin barglarda va gullarining bandida yumaloq shakldagi barglar hosil bo’ladi. Ular to’q yashil, keyinchalik qo’ng’ir tusga kiruvchi qizg’ish siyoh rangdagi hoshiyaga ega bo’ladi.
Kasallikning o’ziga xos belgilaridan biri barglardagi dog’lar sirti halqa shaklida joylashgan, zamburug’ konidiyalaridan iborat g’ubor bilan qoplanishidir.
Ko’sakda oqish hoshiyali alohida joylashgan, ba’zan o’zaro qo’shilib ketuvchi qoramtir dog’lar hosil bo’ladi. Bunday ko’sakdagi chanoqning ayrim bo’laklari, rivojlanishdan orqada qolishi tufayli ko’sak bir tomonlama o’sgan bo’lib qoladi.
Rivojlanmagan chanoq bo’laklari qurib yoriladi, to’q siyoh rang tusga kirgan tola bo’laklari ochilgan bo’lib, undan qo’zg’atuvchining sporasi osonlik bilan atrofga chang tariqasida o’tishi mumkin.Zamburug’ zararlangan o’simlik qoldiqlarida qishlab qoladi.
Ko’sak va tola kasalliklari.
Kul rang chirish kasalligini qo’zg’atuvchisi - Nigrospora gossypii Jacz. zamburug’i. Ko’sakning ayrim bo’lagi yoki uning butunlay hamma qismi zararlanadi. Ko’sak to’liq ochilmaydi va tolasi tivitlanmaydi. Zararlangan poyada qora tusli konidiyalarga ega bo’lgan, ko’p hujayrali, rangsiz mitseliyga ega bo’lgan zamburug’ni ko’rish mumkin. Ko’p miqdordagi qora konidiyalar paxtaning oq tolasi bilan birgalikda kul rang ko’rinishni hosil qiladi.
Zamburug’ konidiyalari zararlangan g’o’zada qishlab chiqadi. Kasallikni tarqatuvchilari kana va qandalalar hisoblanadi.
Pushti chirish kasalligini qo’zg’atuvchisi – Trichothecium roseum Lk zamburug’i. Zararlangan ko’sak ustki tomondan kasallik qo’zg’atuvchi zamburug’ning konidial sporalar to’plamidan iborat bo’lgan pushti g’ubor bilan qoplanadi. Bunday ko’sak ochilmaydi yoki faqat bir tirqish hosil qilib ochilishi mumkin. Pushti g’ubor ko’sak ichiga kirib, tolani qoplab oladi, natijada tola tivitlanib yozilmaydi.
Kasallik ko’pincha o’simlikni birmuncha sovuq urgandan so’ng namoyon bo’ladi. Zamburug’ konidiyalar yordamida o’simlik qoldiqlarida qishlaydi. Infektsiya shamol va hasharotlar orqali tarqaladi.
Ko’sakda oqish hoshiyali alohida joylashgan, ba’zan o’zaro qo’shilib ketuvchi qoramtir dog’lar hosil bo’ladi. Dog’ sirtida zamburug’ning konidiya sporalaridan iborat to’q siyoh rangli, halqa shaklida joylashgan, g’uborlar hosil bo’ladi. Bunday ko’saklardagi chanoqning ayrim bo’laklarini rivojlanishdan orqada qolishi tufayli ko’sak bir tomonlama o’sgan bo’lib qoladi.
Rivojlanmagan chanoq bo’laklari qurib yoriladi, to’q siyoh rang tusga kirgan tola bo’laklari ochilgan bo’lib, undan qo’zg’atuvchining sporasi atrofga chang tariqasida uchishi mumkin. Zamburug’ zararlangan o’simlik qoldiqlarida qishlab qoladi.