PhD. Samatov A. A

Takrorlash uchun savollar

1. 
   Sertifikatlashtirishda inspeksion nazorat
   
2. 
   Inspeksion nazoratni o‘tkazish tartibi
   
3. 
   .Inspeksion nazoratni rasmiylashtirish
   
4. 
   Sertifikatni bekor kilish
   
5. 
   Laboratoriya tekshiruvini utkazish tartib
   
6. 
   Ishlab chikarishni sanitar xolatini tekshirish
   

Tayanch iboralar: inspeksion nazorat; akkreditatsiya; sanitar xolat

MAVZU: 10. SERTIFIKATLASHTIRISH TURLARI
Reja:

1. 
   Ekologik sertifikati turlari
   
2. 
   Ekologik sertifikat olib borish tartibi
   
3. 
   Kelib chiqish sertifikati va uni berish tartibi
   

Maxsulot va xizmatlar buyicha ekoaogik sertifikatlashtirishni utkazish qoidalari
Maxsulotlarni ekologik sertifikatlashtirish Uzbekiston Respublikasiga olib kiriladigan, uning xududidan olib chikiladigan va uning xududi orkali olib utiladigan (tranzit) xamda maxsulotlar ishlab chiqarilishida ekologik xavfsizlik choralaryni kurish m'sщsadida utkaziladi.
Xizmatlarni ekologik sertifikatlaiggirish — yuridik yoki jismoniy shaxsning xizmat faoliitini amalga oigarishda atrof — muudggning ifloslantiriliipgni oldini olish, tabiiy resurslardan oqiloka fopdalanish va ekologik xavfsiz.llk CHrrylarini kurish maksadida utkaziladi.
Milliy seqtafikatlashdgщrdti tizimi tomshshlan akkreditlangan ekologik sertifikatlashtirish organlari tomonidan maxsulot va xizmatlarking ekologik sertifikatlashtirilishi akkreditatsii doirasida amalga oshiriladi.
Ekologik serTifEkatlashtnrilyPSH shart bulgan maxsulotlar quyidagilardan iborat:
xavfli kimyoviy moddzlar, prekursorlar, potensial zaxarli/\ikka ega bulgan momqlf;
Uzbekiston Respublpkasining korxonalarida ishlab chikariluvchi «ekologik toza»likka davogar maxsulotlar.
Ekologik sertiftjatlashtirklishi shart bulgak xizmatlar quyidagilardai iborat:
— avtomobillarga yonilgi kuynsh shoxobchalari;
v — vulkanizatsii transport vositalarini ta’mirlash xiz matlari;
mebellarni ta’mirlash;
juy, paxta va tolalarni buish;
kichik tegirmonlar;
Sszlsh; va gupgg maxsulotlarini dudlash;
—transport vosita,\arini ktish;
—toshlarga ishlov berish;
qammom va sauna\ar;
mexmonxona va tqfistik xkzmat kursatish.
Ekologik sertifkkatlashtirilishi shart bulgan maxsu —
lot va xizmatlarning ruyxati xavfsizlkk yuktai nazarida
ishlab chi15ylib, Uzbekiston Resiublnkasi Vazirlar Maxkamasi
tomonidai tasdiklaiadi.
Xizmatlarni zkoloshk sertifikatlashtirish sertifikatlashtirishning aloxida faoliit turi bo‘lib, “Uzstandart» atentligi va akkreditlangan sertifikatlashtirish organlari tomonlaridan qtkaziluvchi maxsulot va xizma«larni ekodogik sertifikatlashtirish oralщ (tarknbiy) faoliit turi bulib xisoblanadi.
Anik yo¥qrqmax_eulot yoki kursatiluvchi xizmatning xavf — sizlik xolatitq kara7ilgan majburky ekologik sertifi — katlashtirishning muayin yunalish tartiblari ilova A ga kura aniklanadi.
Uzbekiston Resggublikasi Vazirlar Max.kamasining 2000 yil 19 apreldagi «Ekologik xavfli maxsulot va chikindilarni Uzbekiston Respublikasiga olib kirish va ularii uning xududidan olib chikishni tartibga solish turrisida»gi 151 sonli Karormning 1 ilovasiga kiruvchi maxsulot va chikindi/\arii qamda iste’mol va ishlab chiqarish chiqindilarini zarar — sizlantirish va kayta ishlaishykg imkoniitlarini aniklash, transport vositalarida tashish qolatlaryki bazqolavd, saklash, Respublikaga o.m-tb kirshi va uning xududndav olib chikish, izoxlovchi xlglskatlarni ekologik baqolash, olib kelingan chi — qindi va xavfli kimyoviy moddalarni xqayta ishlash xamda za — rarsizlantirish ustidan щtspekdionq nazorat olib borishlarii xisob1a o,\gan xolda amalga oshiriladi.
q4yayin yunalish tartibini ekologik sertifikatlashtirish organi ishlab chikarish ob’ektining atrof —muxitni muqofaza kilish xususiitlari, mazkur ob’ektni ekologik turri talkin etish qamda talabgorning takliflarini xisobqi olgan xolda tanlaydi.

Ekologik sertifikatlashtirksh buyicha tulovg O'z RH \ /

51—032:1999 Uzbekiston Resgpqlikasi Milliy sertifikat—
lashtirish tizimi, Bajarilgan ishlarga xak tulash tartibi aso —
sida ama,'\ga otlir1ь\adi.
Ekologik sertifikatlashtirish organlari ekologik
sertifikatlarnish asossiz berilganligiga, bekor qilqqigyil11 —
giga yoki ekologik sertifikat xarakatinikg tqxtatshianligit,
nguniigdek ekologik sertifikatlashtirishki utkazilishiga
asossyz rad javobi berilishiga javobgardirlar.
Maxsulot va xizmatlarni ekologik sertifpkatsii-lashtirishga doyr me’yoriy qUqjatlarga bultan umumiz! xalablar
xizmatlarni ekologik sertifikatsiilashda me’yoriy xujjatlar atrof — muxitni muxofaza K1tlishga doir konun va konun osti xujjatlari, ekologik sertifikatlashtirish tizimi, shukingdek xalkaro va milliy standartl;ar— ning talablariga javob berishi kerak.
Maxsulot pa xizmatlarni ekologik sertifikatsiisi-ni utkazishga doyr tamoykllar
Maxsulot va xizmatlarnikg ekologik sertifikatsiisi kuyidagi tarkibiy ishlarni uz ichiga oladi:
ekologik sertifikatlashtirish organi tomonidan ekologik
sertifikatsiini utkazish uchun deklaratsii — talabnomq '
olish;
deklaratsii — talabnoma asosida karor xabul kilish va
ekologik sertifikatlashtirishning tuguayin yunalish tartibini belgilash;
ekologik sertifikatlashtirishni utkazish uchun talabger q
bilan shartnoma tuzish;
namuna olish va identifikatsiilash (zarur bulgan takdirda);
akkreditlangan yoki atteqtatsiidan ,utgan ekologik taxliliy
analitik laboratorii tanlash;
- ekologkk taxliliy laboratorii bilan sinov ishlariki J
• bajarish uchun shartnoma tuzish;
- ekologik taxliliy laboratoriida sinov ishlarini olib
borish;
ekologik sertifikatlashtirish katijalarini taxlil kilish, ekologik sertifikat berish yoki berilmaslik tutri- V sida karor kabul kilish;
beriluvchi ekologik sertifikatni ekologik sertifikatlashtirish organining Reestrida kayd etish;
talabgorga ekologik sertifikat berish;
ekologik sertifikatlashtirilgan maxsulot yoki xizmatning
ekologik tavsiflarining turgunligi yuzasidan inspeksion nazorat natijalariga kura tegishli tadbirlar utkazish;
sertifikatlashtirish natijalari yuzasidan xabar berish;
appelitsii (tortishuv)ni kurib chikish.
Talabgor maxsulot yoki xizmatning ekologik sertifikatsiisini utkazish uchun akkreditlangan ekologik sertifikat — lashtirish organiga deklaratsii — talabnoma goborish kerak.
Deklaratsii — talabiomaning itkli ilova B da keltiril — gan bultqb, asosli ravishda umumiy shaklga keltirilishi mumkits.
Talabgorda, uning maqsuloti yoki xizmat kursatishyni ekologik sertifikatlashtirish uchun ekologi k sertifikatlash — tirish organi va ekologik sertifikatlashtirishni utkazish tartibi turrisida ma’lumot bulmagan tavdirda, zaruriy ma’lu— motlarni «Uzstandart» agentligi yoki Uzbekiston Respublikasi tabiatni mrsofaza kilish davlat qumitasidagi mutasaddi bosh — qarmadan olishi mumkin.
Ekologik sertifikatlashtirish organi deklaratsii
ualabnomani kurib chshdach, talabgorga. ekologik sertifikat —
lashtirishnch: utkazish tutrisida uz qarorini ma’lum 1qamda sinovning utkazilish shartlari (zarur bulgan taqdirda) va
talabgor tomonidan ekologik sertifikatlashtirish organiga
topshirilishp lozim bulgan qujjatlar (V ilova) tutrisida
ma’lumot beradi.
Talabgor ekologik sertifikatlashtirish organidan
ijobiy iqapop olgach, ekologik sertifikatlashtirish organi
bilan ishni amalga oshirishuchun quyidagilarni uz iqshga oluvchi
shartnoma tuzadi:
- sinovning ichki dasturini ishlab chiqish, sinov vositala —
rini tayyorlash;
■ maqsulot yoki xizmatga doyr vositalardan namuia olish va u uni sinov laboratoriisida tekshirish (zarur bulgan takdirda);
ekologik sertifikatlashtirishni berish imkokiiti (yoki 7
rad etish) tugrisida iqapop qabul qilish;
ekologik sertpfikatlashtirishni rasmiylashtirish va 1$ayd q
etish.
Maeqsulot yoki xizmat kursatishga doyr sinov nati— ■/ jasi ijobiy bulib, tabiatga zarar etkazilmaslipx aniklangan taedirda yoki uning salbiy ta’sirini oldini olish choralari kuri/qgan takdirda, sinov laboratoriisida G ilovada ifo — dalaigan ruyxatga muvofsh;, sinov natijalariga kura ekologik sertifikatlashtirish organiga yuboriluvchi tazqliliy ma’lu — motnsma tuzilib, D ilovaga kura ekologik sertifikat rasmiy — lashtiriladi (Keltirilgan shakl lotin alifbosiga asoslangan uzbek tilida bulib, rus tplidagi shakli mazkur kurinishning tarjimasidan iborat buladi. SHu bilan birgalikda mazkur blankalarga bulgan buyurtmalar «Markaziy ekologik sertifi — katlashtirish organi» tomonidan amalga oshirilib, ekologik sertifikatlashtirish organlariga tarqatilishi mumkin}.
6.6 Ekologik sertifikatam tuldirish tartibi yuriqno — masi E ilovada ifodalangan.Maqsulot yoki xizmatga berilgan ekologik sertifi — katning kayd etilganligi tug-risidagi axborot ekologik ser — tifikatlashtirish organi tomonidan davlat va tijorat sir — larini uz ichiga olmagan qolda, qujjatni tayyorlash va yuborish xarajatlarinpng mablagini koplagan takdirda yuridik va jismoniy shaxslarga yuborilishi mumkin.
Ekologik sertifikatning amal kilish muddati eko — logik sertifikatlashtirishning turiga karab, kuyidagicha bu — lishi mumkin:

• 
  Respublikaga olib kiriluvchi va uning xududidan olib chikiluvchi maqsulot turlariga «olib kirish» yokrx «olib chikish» lavri uchun 2 oydan b oygacha;
  
• 
  Uzbekiston Respublikasi xududi orkali olib utilUBCHI
  (tranzit) maqsulotlar uchun — «olib utish» (tranzit) davri uchun
  3 oygacha;
  
• 
  Uzbekiston Respublikasi korxonalarida ishlab chikari —
  luvchi maqsulotlar y4>Ti bir yilgacha;
  
• 
  Ushbu roqbarich }$ujjatning 4.4 bandida keltirilgan xiz —
  matlar uchun bir yilgacha.
  

Talabgor ekologik sertifikatlashtirish organiga
maqsulot ishlab chikarishda yoki xizmat kursatishda texnologik
jarayon, uning rekonstruksiisi qamda atrof — muqitga ta’sir —
ning uzgargani tugrisida ikki qafta mobaynida xabar berishga
majbur.
Maqsulot va xizmatlarga berilgan ekologik serti —
fikatning amal kilishi kuyidagi vaziitlarda tuxtatgь\ishi
mumkin:

• 
  atrof — muqptni qry)5ofaza kilishga doyr me’yoriy —
  texnik zqujjatlarda belgilangan talablar buzilganda;
  
• 
  maqsulot va kursatilgan xizmatlar buyicha me’yoriy juj­
  jat talablari yoki sinov uslubining uzgarganida;
  
• 
  maqsulot sifati uzgarganida;
  

- - maqsulotning tula (komplekt)ligi uzgarganda;

• 
  maqsulot ishlab chikarish yoki xizmat kursatish tuxta -;
  tilganda;
  
• 
  ishlab chikaruvchi ekologik sertifikatlanpchirish organi
  oldidagi moliiviy majburiitini bajarmagan takdirda;
  
• 
  ekologik sertifikat boshka shaxsga foydalanish uchun be —
  rilganda;
  
• 
  talabgor — tashkilot (ekologik sertifikat zgasi) yopilganda. Ekologik sertifikat egasyiiig nomi yoki yuridik
  manzili uzgargan takdirda, ekologik sertifikat kayta ruy —
  xatdan utkazilishi lozim.
  
• 
  Maxsulot va kursatilgan xizmat buyicha ekologik
  sertifikatning bekor kklinishi ekologik sertifikat xara —
  katining tuxtatilish sabablarining choralari k_uyilgan muddat
  ichida bartaraf etilыagan takdirda amalga oshiriladi.
  

Ekologik sertifikat organining ekologik serti­fikat xarakatini tuxtatish fasalasini kurib chikilishiga, ekologik sertifikat ob’ektanSHg me’yoriy xujjatlarda belgi — langan talablarga jazob bersasligi yoki max.alliy xokimiit organlarining ob’ektda ekologik xavqsizlykka rioi etilmayot — ganligi turrisida yozma raviqagy xabari asos bqla oladi.
Ekologik sertifikat egasm ekologik sertifikatlashtirish organiki maxsulotning tarkibi, xossasi va konstruksiisiga uzxartirish kiritshng kursatilgan xizmatda esa ilgari nazarda tutilmagan konsfukSyqA311 foydalanish maksadi
borligi tukrisida kamida ikkn xafta ilgari ekologik ser­
tifikat bergan organga xabar berishy bilan birgalikda, uzgartirishlar kiritilgan takdirda sertifikatlashtirish tavsiflari, i’ni tarkibniыg uzgarishi, xossasi, xonstruksiisi va
maxsulotni tayyorlash texnologyisi, xizmat kursatishdagi uzgartirishlar ekologik xavfsizlikni tasdik,\onchi xujjatlar
zqam topshirilishi lozim.
Ekologik sertifikatni bekor kilish yoki uning amal
kilish xarakatini vaqtinchalxxi tuxtati/gishi turrisidagi ma’~
lumot ekologik sertifikatlashtirish organi tomonidan mazkur
maxsulotni ekologik sertifikataashtirish katnashchilariga xa­
bar beriladi.
Talqogor bekor kidkngan ekologik sertifikatning
urniga boshqa ekologik sertifikat olishi uchun ekologik ser —
tifikatnivg bekor kshshnganlishning sababini kursatgan xolda
kayta raviщda «deklaratsii — telabkoma» toiishrishi lozim.
Maxsulot va kursatiluvchi xizmatlarni qayta malqburiy ekologik sertifikatlashtirish ushbu raxbariy xqgjjatning 6.1 — 6.15 bandlariga kura amalgaebshiriladi. V
Tabiatni mux,ofaza kilish ob’ektdari, Er, er osti boyliklari, suv, usimlik va xayvonot dunyosi, atmosfera xavosi ifloslanishdan, buzilishdan, zararlanishdan orikdab ketishdan, vayron bulishdan, yukbulib ketishdan, okilolona foydalanmaslikdan muxofaza etilishi lozim.
Davlat kurikxonalari, milliy, tarixiy-tabiiy va yodgorlik boBlari, zakazniklar, tabiat yodgorliklari, botanika va zoolo­giya borlari, dendrariya borlari, shuningdek Xalkaro K,izil ki-tobga va Uzbekiston Respublikasi K,izil kitobiga kiritilgan xayvonlar xamda usimliklar aloxida muxofaza kilinadigan ta­biat xududlari va ob’ektlari jumlasiga kiradi.
Kurort va rekreatsion joylar, er usti va er osti suvlari tuplanadigan joylar (dare vodiylari, adirlar, tor yon barirla-ri) nodir va kimmatbaxo metallar konlari, suv ob’ektlari-ning soxilbuii mintakalari va suvni muxofaza etish joylari (mintamlari), aloxida muxofaza kilinadigyan tabiat xududla-rining kuriklanadigan (bufer) joylari, balikchilik xujalik-lari joylashgan erlar, urmonlarnnng takiklangan mintakala­ri xamda boshka joylar Uzbekiston Respublikasi konunlari bilan, xalkaro shartnomalar bilan belgilab kuyiladigan tartibda aloxida muxofaza etilmori kerak.Maxalliy davlat xokimiyati va boshkaruv idoralarining kdror-lari bilan aloxida muxofaza kilinadigan tabnat xududlari va ob’ektlarining uzga turlari xam nazarda tutilishi mumkin.