Pestitsidlarni zararkunanda organizmga kiritilishi, ta’sir qilish xususiyatiga va qo’llash joyiga ko’ra tasniflash

Pestitsidlarni zararkunanda organizmga kiritilishi, ta’sir qilish xususiyatiga va qo’llash joyiga ko’ra tasniflash

O'zMU biologiya fakulteti agrokimyo va agrotuproqshunoslik 201-guruh talabasi Abduqaxxorova Aziza

Reja:

Xulosa
4
Pestitsidlar zararkunandalar organizmiga kiritilish usuli
1
2
Pestitsidlar qo’llanilish joylariga ko'ra quyidagi tasniflash
3
Foydalanilgan adabiyotlar
5
Pestitsidlar zararli organizmlarga ta’sir qilish xususiyati

Pestitsidlar zararkunandalar organizmiga kiritilish usuliga ко’ra quyidagicha iasniflanadi:

• 1. Me‟da-ichak orqali ta‟sir qiluvchi pestitsidlar - ular zararkunanda organizmiga oziq moddalari (pestitsid bilan ishlangan o„simlik organi) bilan tushib, unga me‟da-ichak sistemasi orqali ta‟sir qiladi. Ular og„iz apparati kemiruvchi yoki so„ruvchi tipda tuzilgan hasharotlarga va sichqon-kalamushlarga qarshi qoilaniladi.
• 2. Zararli organizmlaming zararlanmagan ten qoplamlari orqali ular organizmiga kirib, zaharlaydigan pestitsidlarni kontakt ta‟sirga ega pestitsidlar, deb ataladi. Kontakt ta‟sirga ega boigan pestitsidlar zararkunandalarning tashqi qoplagichini kuydiradi va shikastlaydi, shuningdek, ular ozuqa moddalari bilan zararkunanda organizmiga kirib uni zaharlash qobiliyatiga ham ega. Kontakt ta‟sirli pestitsidlarga ko„pgina xlor va fosfororganik pestitsidlar kiradi.

• 3. Fumigantlar - hayvon va zararkunanda organizmiga nafas yo’l orqali gaz yoki bug1 holida kirib, ulami zaharlaydigan pestitsidlardir. Bunda, zararkunanda (ayniqsa, hasharotlar) organizmida pestitsid ta‟siriga qarshi o„ziga xos himoyalanish reaksiyasi paydo boiadi, hasharotlar havoda fumigantlar borligini sezgan hamon darhol nafas olish teshikchalarini berkitib oladi va traxeyalar sistemasidagi zaxira kislorod hisobiga uzoq davrgacha tashqi muhit bilan aloqador boimagan holda yashaydi. Hasharotlar o„z organizmidagi kislorodni butunlay sarflab tugatgach va traxeya sistema karbonat angidrid gazi bilan butunlay qoplangach, nafas olish teshikchalariii ochib, tashqi muhitdan nafas olishga majbur boiadi va shundagina ular organizmiga fumigantlar kirishiga yoi ochiladi.
• 4. Hasharotlarda ana shunday himoyalanish reaksiyasining borligi, ularga qarshi kurashda maium davrgacha atmosferada fumigantning oidimvchi dozasini yaratish lozimligini taqozo qiladi. Bu holat, albatta, omborxona, gulxona, issiqxonalar kabi yopiq xonalarda vujudga keltirilishi mumkin.

• 5.Hasharot traxeyasi tizimiga o„tgan fumigant traxeya va traxeola devorchalari orqali diffixziya jarayoni yordamida gemolimfaga o„tadi va u orqali hasharotning butun organizmiga tarqalib, hayot uchun zarur bo'lgan to„qima va organlarga ta‟sir etadi va organizmni zaharlaydi.
• 6. Kemiruvchi zararkunandalar hasharotlarga va boshqa bo„g„imoyoqlilarga nisbatan, faqat me‟da-ichak orqali ta‟sir etadigan pestitsidlar va fumigantlar ta‟sirida zaharlanadilar. Me‟da-ichak orqali ta‟sir etadigan pestitsidlar zararkunanda organizmiga oziq moddalar bilan ogiz apparati orqali tushganda ham unda himoyalanish reaksiyasini vujudga keltirishi mumkin. Bunda zararkunanda ozuqani iste‟mol qilishdan to„xtaydi va unda qusish jarayoni boshlanishi mumkin. Pestitsid oshqozonga oigach, unda so„rila boshlaydi, so„rilish jarayoniga oshqozonning muhiti (pH ko„rsatkichi) katta ta‟sir ko„rsatadi. Pestitsid oshqozonda, ichaklar devorida so„rilib, qonga o„tadi va u bilan butun organizmga tarqaladi va uni zaharlaydi.

• 7.Fumigantlar kemiruvchi zararkunandalar organizmiga nafas yoii - o„pka orqali kirib, qonga soiiladi va butun organizmga tarqalib, uni zaharlaydi.
• 8. Sistemali ta‟sir etuvchi pestitsidlar, ular intoksikantlar deb ham ataladi va o„simlik tanasiga ildiz yoki tana qismi orqali tezgina so„rilib, uning tomir tizimida o„simlik shirasi yordamida butun organizmga tarqaladi, o„simlikning barcha qismlarini zararli organizmga nisbatan zaharli qilib qo„yadi. Ko„pincha bunday pestitsidlar kanalar, tripslar, o„simlik bitlariga qarshi tavsiya qilindi.
• 9. Sistemali ta‟sir koisatadigan pestitsidlarni isMatganimizda entomofaglar kam zarar koiadi, chunki ular o„simlik bitlarinigina zaharlaydi va entomofaglar pestitsid bilan bevosita munosabat (kontakt) da boimaydi.
• 10. Shuni qayd etish lozimki, pestitsidlaming bunday tasniflanishi ham birmuncha shartlidir, chunki ko'pgina pestitsidlar bir vaqtning o„zida ham me‟da-ichak orqali ta‟sir etadi, ham kontakt va fumigant ta‟siriga duchor boiadi. Masalan, geksaxloran kontakt va me‟da-ichak orqali ta‟sir etish xususiyatiga ega. Metilmerkaptofos esa kontakt va sistemali ta‟sirga ega.