“Peregondagi harakatni boshqarish tizimlari” fanidan Rels zanjirlari qurilmalarini o‘rganish

5. Hisobotning tarkibi 
Hisobotda quyidagilar keltirilishi kerak: 
1.ishdan maqsad. 
2. tadqiq qilinayotgan RZ (drossel – transformatorli chastotasi 25 Gs 
li RZ, drossel- transformatorli chastotasi 50 Gs li RZ, drossel- 
transformatorsiz chastotasi 50 Gs li RZ) lar sxemasi keltiriladi. 
3. tadqiq qilinayotgan funksiyalarining jadvallari va grafiklari. 
4. olingan egri chiziqlar analizi keltiriladi. 
 
6. Nazorat savollari: 
1. Nazorat rejimida rels zanjirini ishini o’ta yomon xolati. 
2. Nazorat rejimida rels zanjirini ishiga rels zanjirini birlamchi parametrlari 
o’zgarishi qanday tasir ko’rsatadi 
3. Nazorat rejimida rels zanjirini ish talablari 
4. P=f(R
u
), P=f(l) xisoblarni tavsiyalarini tushuntiring? 

---

Rels zanjirini uzunligi o’zgarishini shuntli va nazotar rejimida tasirini tadqiq qilish 
metodikasi (uslubbiyasi) 
1. Ishning maqsadi 
Tadqiq qiliniyayotgan Rz (drossel – transformatorli chastotasi 25 Gs li RZ, drossel- 
transformatorli chastotasi 50 Gs li RZ, drossel- transformatorsiz chastotasi 50 Gs li RZ) ning 
chegaraviy uzunligini aniqlash 
2. Umumiy malumotlar 
Rels zanjirini sintez qilish deganda, berilgan dastlabki (mavjud) malumotlar osiga ko’ra uni 
loyihalash tushuniladi, yani buning uchun quyidagilar kerak: Rels iplarining bo’ylama 
solishtirma qarshiligi bilan bog’liq bo’lgan signal toki chastotasi va berilgan minimal izolyatsiya 
qarshiligida, rels zanjirini aniqlash; qurilmalarning parametrlari shunday bo’lishi kerakki, 
izolatsiya qarshiligi minimal bo’lgandan, berilgan uzilishdagi rels zanjir ishlash qobiliyatini 
saqlashi kerak. Bu masalalar o’zaro bog’langan bo’lib, rels liniyasini uzunliginikamaytirib, 
izolyatsiyaning hisob izolyatsiya qarshiligini kamaytirish mumkin. 
Rels liniyasining maksimal ruxsat etilgan uzunigi RZ ishi Me’yoriy shuntli va nazorat rejimi 
taminlanishi sharti bilan aniqlanadi. Rels zanjirining ishlash rejimlari bajarilishi bevosita uning 
oxirlaridagi kirish qarshiliklariga bog’liq. Shuntli rejimi ishlashini yaxshilash uchun qarshiliklar 
oshish kerak, nazorat rejimi uchun ular kamayishi kerak. Ushbu qarama qarshilikning yechimi – 
sinterni tashkil etadi. 6,a rasmda shuntli (1- egri chiziq) va nazorat (2- egri chiziq) rejimlari ishini 
taminlovchi sharoitidan kelib chiqib 
Z
kirishbosh
=Z
kirish oxiri
=Z
kirish
rels liniyasining oxirlaridagi 
kirish qarshiliklarining ruxsat etilgan modullari shtrixlangan. 1 va 2 egri chiziqlar kelishgan (-) 
shuntli rejim uchun kirish qarshiligi minimal qiymati, nazorat rejimi uchun kirish qarshiligining 
maksimal qiymatiga mos keladi. 
l
l
max
Z
kr a
Z
kr a
1
2
opt
Z
kr a opt
Z
kr a
r
i min
r
i
2
1
a)
b)
6- rasm. Nazorat va shunt rejimida ruxsat etilgan kirish qarshiligining moduli (a) va rels 
liniyasining oxirlaridagi minimal qarshilik va soxalari (b) 
Rels zanjirining maksimal uzunligini olish sharoitidaga ko’ra bu qarshiliklar optimal hisoblanadi. 
Bunda rels liniyasining oxirlaridagi qarshilikka bo’gliq ravishda shunt (1- egri chiziq) va naor(2-
egri chiziq) rejimlarida 6,b-rasmda keltirilgan rels liniyasi uzunligi 2 km bo’lganda ruxsat etilgan 
izolyatsiya qarshiligi shtrixlangan qismiga mos keladi. 
Izolyatsiya qarshiligi minimal bo’lganda RZ ni ishlash sharoitining taminlanishi ko’ra 1 va 2 -
egri chiziqlar 2 km bo’lgan rels liniyalari oxirlaridagi qarshilikning minimal qiymatiga mos 
keladi.