“Peregondagi harakatni boshqarish tizimlari” fanidan Rels zanjirlari qurilmalarini o‘rganish

1. Ishning maqsadi 
Rels liniyasining biramchi parametrlarini shunt rejimida RZ ga tasirini tadqiq qilish 
 
2.Umumiy malumotlar
Normativ qarshilikdan (
R
sh
=0,06 Om
) kam bo’lmagan shuntni rels liniyasiga ixtiyoriy nuqtsiga 
qo’yilganda RZ ning qabul qilgish «band» diskret axborot uzatadigan holatiga shuntli rejim deb 
ataladi. 
Shunt rejimida rels zanjirining barcha elementlarining parametrlarini tanlashda, shuntli sezgirlik 
eng katta bo’lishi kerak. Chunki, xar hil faktorlar tasirida pozdli shuntning qarshiligi sezilarli 
darajada oshib ketishi mumkin. Ammo yuqori shuntli sezgirlik mavjudligi, ballast qarshiligi past 
bo’lganda uni ishini buzish va nazorot relsiga bo’lgan sezgirlik pasayishi mumkin. 
RZ ni meyoriy shuntli sezgirligi shunt qarshiligi bo’lib, uni rels liniyasiga qo’yganda yo’l qabul 
qilgichidagi tok qiymati, rels liniyasi “band” axborotini uzatishi miqdorigacha pasayishi kerak. 
(rels yakorini qo’yib yuboruvchi tokigacha pasayshi kerak). 
Shuntli rejimning eng yomon sharoiti, qabul qilgichning kirishidagi signal katta bo’lganda yani 
taminot manbaining kuchlanishi maksimal; qabul qilgichga ketma ket ulangan moslashtiruvchi 
qurilmalar elementlarning qarshiligi minimal bo’ladi, qabul qilgichga paralell ulangan 
moslashtiruvchi qurilmalar elementlarning qarshiligi minimal bo’ladi. 
Rels zanjirda shuntli effekt shunt rejimini sonli baxolashdagi mezonidir. 
Absolyut shuntli sezgirlik 
R
sh
- deb shunt rejimining eng yomon sharoitida rels zanjirining qabul 
qilgichida tok ishonchli qaytarish qiymatigacha pasayishiga aytiladi. 
Normativ poyezdli shuntga, shuntli sezgirlik koeffitsienti
K
shn
bu normativ(me’yoriy) shunt 
qo’yilganda va shuntli rejimning eng yomon sharoitida RZ ning qabul qilgichidan oqayotgan 
ishonchli qo’yib yuborish tokining I
ishqo’yib yuborish
, haqiqiy tokiga 
I
rshhaq 
nisbatidir. 
K
shn
= 
I
zax qo yub 
/ 
I
rshhaq
 
(5.1) 
Bu yerda
I
zax qo yub
= 
K
zax
*
 I
qo yub
(
K
zax
- qabul qilgichning o’chish uzilishining zaxiraviy 
koeffitsienti, 
I
qo yub
– yakorni qo’yib yuborish toki). 
Shuntli rejim bajarish sharti: 
R
sh 
≥ R
shn
(5.2) 
K
shn
≥ 1
(5.3) 
Bu yerda 
R
shn
normativ shunt qarshiligi (magistral temir yo’llar uchun
R
sh
= 
0,06 Om
)