G anchkor ustalar har xil turdagi o ‘yma ishlatadilar: zam in-kori, choka-
pardoz, lo‘li-pardoz va tabaqa-pardoz. G anchkor naqshlar katta korxo-
nalar, m a’muriy imoratlar, m adaniyat va san ’at saroylarini bezabgina
qolm ay, keyingi yillarda ju d a k o ‘p fuqarolarning uylariga ham husn
b ag ‘ishlamoqda. Yirik inshootlar, m onum ental obidalar, keng savdoga
m o ‘ljallangan o'ym ak or ganch naqshlar m uayyan m otivdagi om am ent-
lar tasvirlangan qoliplarda quyilib ishlanadi. Bunday ajoyib milliy
bezaklar Toshkentdagi A lisher N avoiy nom idagi opera va balet teatrida,
katta san ’at va m adaniyat saroylarida, ju d a k o ‘p m a’muriy va
jam oatchilik binolarida, oshxonalar va d o ‘konlarda keng ishlatilgan
boMib, ular shahar husniga husn bag‘ishlamoqda.
Yorqin mayin b o ‘yoqlar bilan an'anaviy o ‘ym akorlik naqshlarining
birgalikda ishlatilishi, ayniqsa, chiroy kashf etadi. M ashhur badiiy
ganchkor ustalardan 0 ‘zbekiston fanlar akadem iyasining faxriy a ’zosi,
Respublikada xizm at k o ‘rsatgan san’at arbobi Shirin M urodov, Xalqaro
m ukofotlar sovrindori, 0 ‘zbekistonda xizm at k o ‘rsatgan san’at arbobi
A bdulla Boltaev, elda katta hurm atga sazovor b o ‘lgan m ohir ustalar
ToshpoMat Arslonqulov, U sm on Ikromov, A nvar Quliev, Sham siddin
G ’ofurov, Quli Jalilov, 0 ‘zbekiston fanlar akadem iyasining faxriy a ’zosi
Y usuf Ali M usaev va boshqalar yaratgan o ‘ym akorlik va m e’morlik
san’ati xalqim izning badiiy boyligidir.
Amaliy bezak san ’ati turlaridan 0 ‘zbekistonda keng tarqalgan
sohasi - bo'yoqli rasm lar chizishdir. Odatda, bu soha ikki xilda: ganch
suvoqli devorga rasm chizish va y o g ‘och buyum larga rangli naqsh
berishdan iborat. M azkur hunam i naqqoshlik san’ati deb ataydilar.
0 ‘tm ishda yuksak did bilan bunyod etilgan naqshli muhtasham binolar
hozirgacha kishini o ‘ziga maftun qilib kelmoqda. N ihoyatda boy,
m azm unli milliy naqshlarim iz turar jo y va yirik im oratlarning devor
ham da shiftlarida, oddiy idish-tovoqda, sandiq va k o ‘rpachalar,
belanchak, cholg‘u asboblari va boshqa buyum larda jilovlanib insonni
hayratga soladi.44
BILASIZMI?
1.
O datda hunarm andchilikning kam ida 32 xili mavjud bo‘lgan
aholi yashaydigan joyga «shahar»deb nom berilgan. 1897 y. birinchi
aholi ro ‘yxati vaqtida katta shaharlarda aholining ko‘pchilik qismi
hunarm andlar hisoblangan. M asalan, N am angan aholisining 64 foizi,
Q o ‘qonning 52 foizi, C hustning 54 foizi, M arg'ilonning 50 foizi,
44 H.)Ka65opoB.
Do'stlaringiz bilan baham: