Pedagogikasi

UO ‘K: 37.035.6(075) 
KBK 74.03
Taqrizchilar:
Sh.Q.Mardonov -  pedagogika fanlari  doktori,  professor; 
N.M.Egamberdiyeva -  pedagogika fanlari doktori, professor
ISBN 97 8-9 9 43 -99 8-15 -5
exfttjlogi
© «Fan va 
logiya» nashriyoti, 2015.

---

SO‘Z BOSHI
Tarixga  nazar  tashlaydigan  boMsak,  o‘zbek  xalqi  ta’lim-tarbiya 
sohasida  o ‘ziga  xos  maktab  yaratgan.  Zaminimizda  zardushtiylik  dini 
hukm surgan  paytda ham m a’lum  pedagogik mafkura mavjud  boMganini 
«Avesto»ning  bizgacha  yetib  kelgan  ayrim  sahifalari  mazmunidan 
bilamiz.
Xalqimizning 
madaniy-ma’rifiy 
taraqqiyoti 
asrlar 
davomida 
rivojlanib,  takomillashgan  va  bu  jarayonlar  xalq  pedagogikasida  o ‘z 
aksini  topa  borgan.  Bu  haqda  yurtboshimiz  «Yuksak  m a’naviyat  -  
yengilmas  kuch»  asarida  bizning  ulug‘  ajdodlarimiz  o ‘z  davrida  komil 
inson  haqida  butun  bir  axloqiy  mezonlar  majmuini,  zamonaviy  tilda 
aytganda  sharqona  axloq  kodeksini  ishlab  chiqqanliklarini  eslash 
joizligini  ta’kidlaganlar.  Demak,  xalq  pedagogikasi  xalq  ommasining 
turli  davrlar  mobaynida  turmush  faoliyati  jarayonida  to‘plagan  boy 
tajribalari,  axloqiy,  m a’rifiy,  m a’naviy  yetuklik  borasidagi  qarashlari  va 
xulosalarini  ifodalaydi,  etnologiya,  etnografiya,  etnopsixologiya  va 
etnopedagogika,  qadrshunoslik,  qadimshunoslik  (arxeologiya),  uduni- 
shunoslik  va xalq  og‘zaki  ijodining  barcha yo‘nalishlarini  qamrab  oladi, 
ulardagi  axloqiy-ma’rifiy  g‘oyalami  o ‘rganadi.  Xalq  pedagogikasi  asrlar 
davomida  minglab  avlodlami  tarbiyalash  jarayonida  yuzaga  kelgan 
ilg‘or  axloqiy  g‘oyalar  va  tajribani  o ‘zida  umumlashtirgani  uchun  faqat 
tarixiy-madaniy  qadriyat  sifatidagina  emas,  balki  zamonaviy  ta’lim- 
tarbiya tizimini  takomillashtirishda ham  muhim ahamiyatga egadir.
Jamiyatimizda  ro'y  berayotgan  ijtimoiy-iqtisodiy,  ma’naviy-ma’ri- 
fiy  o‘zgarishlar  o ‘qituvchilarning  kasbiy-pedagogik  tayyorgarligi 
darajasini  oshirishni  taqozo  etayotgan  bir paytda  ta’lim-tarbiya  borasida 
xalqimiz  yaratgan  pedagogik  qarashlar  va  g'oyalar,  milliy  odob-axloq 
an’analari,  milliy  qadriyatlami  aks  ettiruvchi  xalq  pedagogikasini  ilmiy 
o ‘rganish,  puxta  tahlil  qilish  va  hayotga  tatbiq  etish  hamda  kelgusi 
avlodga yetkazish bugungi  kunning muhim va dolzarb masalasidir.
Mazkur  o'quv  qoMlanma  aynan  shu  masalalarni  keng  va  atroflicha 
yoritishga  moMjallangan.  0 ‘quv qo'llanmada xalq  pedagogikasi  fanining 
mazmun-mohiyati,  tadqiqot  obyekti,  manbalari,  maqsadi  va  vazifalari, 
jamiyatimiz  hayotida  ushbu  fanning  tutgan  o ‘rni  va  amaliy  ahamiyati 
keng  qamrovli  yoritilgan.  QoMlanmada  xalq  pedagogikasi  manbalariga
3

---

kiruvchi  xalq  og‘zaki  ijodi janrlarining  tarbiyaviy  ahamiyati,  milliy  urf- 
odatlar,  an’analar,  udumlar,  xalq  o ‘yinlari  va  o ‘yinchoqlari,  bayram  va 
marosimlarning  tarbiya  vositasi  sifatidagi  o ‘rni,  xalq  pedagogikasida 
oila  tarbiyasi,  yoshlami  tarbiyalashning  metod,  usul  va  vositalari,  islom 
dinining  odob-axloq,  ilm-fan  haqidagi  ta ’limotlari,  xalq  pedagogikasida 
xalq  amaliy  san’ati  va  hunarmandchiligi,  milliy  m e’morchilik,  milliy 
musiqa,  qo'shiqchilik,  raqs  san’ati  va  milliy  teatrlarning  axloqiy 
tarbiyadagi  o ‘mi,  o ‘zbek  xalqining  muomala  madaniyati,  axloqiy 
m e’yorlari,  xalq  pedagogikasida  tabiat  va  inson  munosabatlari,  sog‘lom 
turmush tarzi  masalalari alohida boblarda o ‘z aksini topgan.
Xalq  pedagogikasining tarbiyaviy  va  didaktik  imkoniyatlari  va xalq 
tarbiyaviy 
an’analaridan 
o ‘quv-tarbiyaviy  jarayonda 
foydalanish 
masalalari  ham yoritilgan.
Shuningdek,  har  bir  mavzudan  keyin  nazorat  savollari,  matnli 
topshiriqlar,  «Bilasizmi?»  va  «Bu  qiziq!»  ruknlarida  mavzu  bo‘yicha 
qiziqarli m a’lumotlar berilgan.
Muallif.

---