Педагогика ва Психология соҳаларидаги инновациялар


MAKTABGACHA VA BOSHLANG‘ICH TA’LIMDA UZVIYLIK VA UZLUKSIZLIK



Download 3,75 Mb.
Pdf ko'rish
bet127/246
Sana14.08.2022
Hajmi3,75 Mb.
#847030
1   ...   123   124   125   126   127   128   129   130   ...   246
Bog'liq
10.Pedagogika yonalishi 3 qism

10
MAKTABGACHA VA BOSHLANG‘ICH TA’LIMDA UZVIYLIK VA UZLUKSIZLIK
Muzaffarova Naima Mahmudovna, 
Navoiy viloyat Zarafshon shahar 1-sonli MTT tarbiyachisi
Bugungu kunda maktabgacha ta’lim tashkilotlarida ta’lim-tarbiya ishlarini yo‘lga qo‘yish va 
uni rivojlantirishga katta e’tibor qaratilmoqda. Maktabgach ta’lim, ta’lim tizimining boshlang‘ich 
bo‘g‘inindir va ilk ta’lim –tarbiya ishlarinihg poydevori qo‘yiladi. Imoratni poydevori qanchalik 
mustahkam bo‘lsa, u asrlar silsilasida ham mustahkam turaveradi.bola ta’lim-tarbiyasida 
maktabgacha ta’lim ham poydevor vazifasini o‘taydi. Ta’lim tarbiya qanchalik to‘g‘ri va mustahkam 
berilsa, biz barkamol shaxsni tarbiyalash uchun zamin hozirlaymiz. bu esa o‘z samarasini beradi, 
albatta.
barchamizga sir emaski, Respublikamiz Prezidenti ham bu tizimga alohida e’tibor qaratmoqdalar. 
Shu sohaga doir bir necha yig‘ilishlar o‘tkazilib, qaror va farmoyishlar qabul qilindi. Jumladan, 
maktabgacha ta’lim sohasida boshqaruv faoliyatini takomillashtirish maqsadida 2017-yil 
30-sentabrda “Maktabgacha ta’lim tizimi boshqaruvini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari 
to‘g‘risida”gi
1
PF–5198-sonli farmoni hamda “O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta’lim 
vazirligi faoliyatini samarali tashkil etishni ta’minlash va boshqaruvini qaytadan takomillashtirish 
to‘g‘risida”gi qaror qabul qilindi
2
va bugungi kunda vazirlik o‘z faoliyatini olib bormoqda. 
Maktabgacha ta’lim vazirligi tomonidan 2018 yil 7 iyulda “Ilk qadam” maktabgacha ta’lim 
muassasasining davlat o‘quv dasturi qabul qilindi. bu dastur maktabgacha ta’lim muassasalarida 
ta’lim-tarbiya jarayonlarini samarali tashkil etish uchun xizmat qilmoqda.
Darhaqiqat, bola tarbiyasi, uning shaxs bo‘lib shakllanishi, ijtimoiy hayotni bilishi, turmush 
tajribalarini o‘zlashtirishi, shu bilan birga psixik jarayonlari, hissiy-irodaviy holatlari, individual 
xususiyatlarining rivojlanishi va shakllanishi maktabgacha davridan boshlanadi. chunki bu davr 
inson hayotida asosiy fundamental davr hisoblanadi.
Maktabgacha yoshdagi bolalarni maktab ta’liniga tayyorlash bu – o‘qitish samaradorligini 
oshirishdagi muhim jihat hisoblanadi.
Maktabda o‘qishga tayyorgarlik – bu maktabgacha ta’lim muassasasi va oilada bolalarga 
berilgan ta’lim-tarbiyaning muhim natijasidir. U maktab bolaga qo‘yadigan talablar majmui orqali 
aniqlanadi. bu talablarning o‘ziga xos tomoni o‘quvchining yangi sotsial-psixologik o‘rni, u 
bajarishi lozim bo‘lgan yangi vazifa va burchlarni o‘zida mujassam qiladi.
Bola hayotida maktabdagi o‘qitish jarayoni, atrofdagilar bilan munosabat tizimini o‘zgarishiga 
aloqador muhim davrdir bunda ijtimoiy ahamiyatga ega bo‘lgan o‘quv faoliyati bola hayotida 
markaziy o‘rinni egallaydi. bunda erkin o‘yin faoliyatini farqli ravishda majburiy faoliyat 
egallaydi.Endi 1-sinf o‘quvchisidan quyidagi jiddiy munosabatlar talab etiladi:
• 
Ta’lim faoliyatining yetakchi turi sifatida bolalar kundalik hayot jarayonini qayta 
quradilar;
• 
kun tartibi o‘zgaradi;
• 
Erkin o‘yinlar vaqti qisqaradi;
• 
bolaning mustaqilligi va uyushganligi, uning ishchanligi, intizomliligiga talab ortadi;
• 
O‘quvchining o‘z hatti-harakati, majburiyatlarini bajarishga mas’uliyati ortadi.
O‘quvchining bu yangi holati uning shaxsini alohida ma’naviy jihatdan yo‘nalganligini yarata-
di. Unda o‘z Vatani, oilasi va kishilar oldidagi burch va majburiyatlarni anglay olish, mamlakat 
taraqqiyotiga o‘z xissasini qo‘shish kabi ijobiy sifatlar rivojlanib boradi. O‘quvchi o‘zining jami
-
yat uchun kerakligini tushuna boradi.
Maktab o‘quvchidan – aqliy faoliyatning murakkabroq shakllarini, axloqiy-irodaviy sifatlarn-
ing yuksakroq rivojlangan darajasini, o‘z hatti-harakatini boshqarish qobiliyatini, katta ishchanlik 
qobiliyatini talab qiladi.
Maktabgacha ta’lim muassasasining vazifasi – Davlat talablari asosida maktab talablariga 
muvofiq ravishda maktabda o‘qishga tayyorgarlikni tarkib toptirishdan iborat. bolalarni maktab 
ta’limiga tayyorlash:
1
Пф-5198-сон “Mактабгача таълим тизими бошқарувини тубдан такомиллаштириш 
чора-тадбирлари тўғрисида” Пф-5198, 30.09. 2017

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 30 sentyabrdagi GPf- 3305-son qarori


174
10

Maktabgacha ta’lim muassasasida ta’lim tarbiyaviy ishni umumiy va har tomonlama 
rivojlantirishning yuqori darajada ta’minlanishi;

Maktabning boshlang‘ich sinflarida o‘zlashtirishlari lozim bo‘lgan o‘quv fanlarini egal
-
lashga maxsus tayyorlashni ta’minlashni nazarda tutadi.
Pedagog olimlar va psixologlar (L.A.Venger, A.V.Zaparojes, G.M.Lyaminya) va zamonamiz 
pedagog olimlari (f.R.Qodirova) tomonidan bolalarni maktab ta’limiga tayyorlashning quyidagi 
jihatlari ta’riflangan:

Maktab ta’limiga umumiy tayyorgarlik;

Maktab ta’limiga psixologik tayyorgarlik;

Maktab ta’limiga maxsus tayyorgarlik.
Maktab ta’limiga umumiy tayyorgarlikni amalga oshirishda quyidagi omillar muhim hisoblanadi:
• 
bolani maktabda o‘qishga axloqiy-ma’naviy tayyorgarligi;
• 
bolani maktabda o‘qishga aqliy tayyorgarligi;
• 
Maktabgacha yoshdagi bolani maktabda o‘qishga jismoniy tayyorgarligi.
Maktabda o‘qishga axloqiy-ma’naviy tayyorgarlik tushunchasi – bola o‘z hatti-harakat, 
iroda, hissiyotlar, insonlarga nisbatan muloqot qilishda o‘z fikrini ayta bilishi, o‘zini shaxs sifatida 
anglashi, o‘qituvchi va sinfdagilar bilan o‘zaro munosabatlarini axloqiy asosda qurishga imkon 
beradigan darajada erishish tushuniladi.
Maktabdagi axloqiy-ma’naviy tayyorgarlik mazmuni o‘quvchi tutgan o‘rindan kelib 
chiquvchi bola shaxsi va xulqiga qo‘yiladigan talablariga nisbatan aniqlanadi. bu talablar:

Tartibli va intizomli bo‘lish;

O‘quv jarayonini mustaqil va mas’uliyatli bajarish;

O‘z hatti-harakati va faoliyatini boshqarish;

O‘qituvchi va o‘quvchilar bilan o‘zaro munosabatlarida madaniy xulq qoidalariga rioya 
qilish;

Maktab mulkiga tartibli va ehtiyotkorona munosabatda bo‘lish.
Bu yuqoridagi talablarni bajarishga tayyorgarlik avvalambor oilada maktabgacha ta’lim muas-
sasalarida olib boriladigan maqsadli, tizimli ta’lim-tarbiyaviy jarayonda amalga oshirilishi lozim. 
Axloqiy-ma’naviy tayyorgarlik maktabgacha yoshdagi bola shaxsiy xulq-atvori rivojining 
muayyan darajasida namoyon bo‘ladi. bunda o‘quvchi bilan ishlashda quyidagilarni hisobga oli
-
shi zarur:
• 
Xulq-atvorni ongli boshqarishga ko‘maklashish;
• 
daf’atan asabiylashib ketishga erk bermaslik;
• 
kutilgan maqsadga erishishda qat’iyatni namoyon etishdagi yordam.
Xulosa qilib, bolani maktabda o‘qishga ma’naviy-axloqiy tayyorgarligi uni maktab yillarida 
axloqiy-irodaviy rivojlantirishning muayyan yakuni sifatida namoyon bo‘ladi. U maktab ta’limi 
nuqtai nazaridan bola shaxsi va xulq-atvorining o‘z mazmuniga ko‘ra bolaning maktab sharoitiga 
moslashish, o‘z majburiyatlarini ma’suliyatli bajarish, o‘qituvchi va o‘quvchilarga nisbatan 
axloqiy munosabatini shakllantirish uchun zamin tayyorlaydi. Ma’naviy-axloqiy tayyorgarlik 
bolani maktabda o‘qishga aqliy va jismoniy tayyorgarligi bilan uzviy aloqadordir.


175

Download 3,75 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   123   124   125   126   127   128   129   130   ...   246




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish