Педагогика университети жисмоний маданият кафедраси

Ўйиннинг мохиятини ўрганишнинг нисбатан переспектив йўналиши методлаштириш назарияси хисобланади. Шунга мувофик, ўйинлар инсон нинг олдиндан белгиланган ҳаётий шароитда ишлаб чиқарган ўзининг юриш-туриши, хулки чегарасидан чикмайдиган ўзига хос элементларнинг моделидир (Н.И. Понамарёв, 1970). Ўйинда шартли равишда бутун бир ҳаётий ситуация ўз ифодасини топиши мумкин (масалан, таклди қилиш ўйинларида), инсон ҳараат фаолитининг айримлари турмуш, меҳнат, мудофаа фаолияти характеридаги ҳаракатлар бўлиб, уларда асосан одамлар орасидаги ўзаро муносабат моделининг мавжудлилиги ётади. Ўйин тарихан вужудга келган жамият ходисаси бўлиб, одамларнинг ҳарбий ва меҳнат фаолияти асосида пайдо бўлган ва у инсон ҳаётининг моддий ва ижтимоий шароит лари билан белгиланади. Ўйин ҳаётий реалликни акс эттиради ва бир вақтнинг ўзида ўзининг соф шартли қонунларига буйсунади. У бизни ўраб олган борликни ўзгартиришни назарда тутмайди, лекин инсонни ижодий меҳнатга тайёрловчи шарт сифатида инсон маданиятининг мухим ман баи роилни ўйнайди. Шунга боғлиқ ҳолда ўйин қуйидаги хизматларни ба жаради: тайёрлов (инсонни жисмоний ва рухий кучларини такомиллаштириш, социал фаоллик ва ижодкорлики тарбиялайди) ва кўнгил очиш муносабатларини, шунингдек, уларни ўраб олган мухит орасидаги муносабатларни шакиллантиради. Бу каби асосий хизматлар ўйинларнинг йўналиши ва мазмунини белгилайди.
Жисмоний тарбиядаги барча ўйинларнинг асосий мазмунини инсон ни жисмой камолотга эриштиришга имконият яратувчи ҳаракат фаолият лари ташкил этади. Ўйинлар ҳамда гимнастика спорт туризмдаги фаркни кўп ҳолда шартли деб тан олишимиз лозим, бу шартлар турларнинг ривож ланиш меъёрига кура янада яккол кўринади. Ўйинга конкрет ҳаракат фао лиятлари тизими деб караш зарур, улар белгиланган коидалар рамкасида бажарилади ва метод сифатида жисмоний машқ характерига карамай, турлича педагогик вазифаларни ҳал этиши мумкин.
Ўйинлар метод тарзида фақат умумий қабул килинганларидек амал га оширилмайди. Ўйин методи воситалари ва уларнинг шаклига кура расмий ўйинларга нисбатан деярли кенг тушунча саналади. Масалан, ўйин методи асосида дарснинг ҳамма қисмларини ўйинларсиз утказиш мумкин (токка саёхат ўйини). Мувозанат саклаш машқини бажараётиб тусиклардан ошиши ёки чукурликлар устидан утиш тарзидаги ўйинлардн фойдаланиш мумкин.