Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

умуман йўқ бўлншидан то фонетик-фонематик ва лексик-грам-
1 
«Изоҳ» графасида нима сабабдаи бола такрорий ўқитиш курснга қол
дирилганлиги кўрсатилади.

---

матик жиҳатдан ривожланмаганлик элементларига эга бўлган
мукаммал нутқ бузилишигача.
Нутқ тўлиқ ривожланмаганлигининг I даражаси нутқнинг
бўлмаслиги билан характерланади. Бундай 
болалар нутқсиз
болалардир. 4
— 6
ёшдаги бундай болаларнинг луғат бойлиги
камбағал, ноаниқ бўлади. Нутқи товушга тақлид қилиш, то-
вушлар комплекси билан чегараланган бўлади. Нарса ва ҳо-
дисаларни фарқ қилмаган ҳолда 
ифодалаш, сўзларнинг кўп
маънога эга бўлиши характерли хусусият ҳисобланади: «ту-
ту»— машина, паровоз, самолёт, қайиқ, кема; «тақ»— йиқилди,
тушуриб юборди, синдирди, бузди. Бу болаларнинг 
пассив
луғати актив луғатига нисбатан анча бойроқ, нутқни тушуниш
пасайган бўлади, улар кўп сўзларнинг маъносини тушунмай-
дилар. Товушлар талаффузида турғунлик бўлмайди, товушлар
бир-оири билан алмаштирилади, 
фонематик ўқув 
бузилган
бўлади. Нутқ тўлиқ ривожланмаганлигининг 
бу даражасига
эга бўлган болалар учун товушлар анализи бўйича берилган
топшириқлар тушунарсиз бўлади.
Нутқ тўлиқ ривожланмаганлигининг II даражаси — даст-
лабки кенг қўлланадиган одатдаги нутқнинг бўлиши 
билйн
характерланади' Болалар оддий жумлалардан 
ф о в д а л а н а
би-
ладилар, маълум луғат бойлигига эга бўладилар. Улар нарса-
лар, ҳодисалар, алоҳида белгилар номини ажрата оладилар.
Лекин бундай болаларда нутқнинг қўпол даражада ривожлан-