Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

Логопеднинг якка-якка машғулотлари
Логопеднинг ҳар қайси бола билан якка-якка ўтказадиган 
машғулотлари самарадорлигини ошириш учун уларни аниқ 
ташкил қилиш, ҳар бир боланинг нутқ даражасини ва шахсини 
яхши бйлиш лозим.
Нутқ нонормаллигининг шакли 
билан мавжуд нуқсоннйнг 
ўзига хос томонларини (алалия, дизартрия, ринолалия ва ҳо- 
казо) ҳисобга олиш жуда муҳим.
Мунтазам нутқ камчиликларининг аломатлари ҳар хил бар- 
тараф қилинади ва шу туфайли нутқ тузатиш таълимининг 
турли босқичларида турлича намоён бўлади. Уларни бартараф 
қилишнинг энг қулай муддатларини аниқлаш керак.
Якка-якка машғулотларнинг асосий мақсади нутқнинг то- 
вушни талаффуз қилиш томонини дастлабки шакллантиришдир, 
бу эса ўз ичига талаффузга оид тайёргарлик машқлари маж- 
муини, нотўғри айтилган товушларни талаффуз қилишни, бў- 
ғинларни тўғри кўчиришни, сўзларни идрок қилиш ҳиссини 
ривожлантиришни ўз ичига олади.
Якка-якка машғулотларнинг ўзига хос томони умумий ло- 
гопедик машғулотларда ўрганилгунга қадар товушлар талаф- 
фузини олдиндан ишлаб чиқиш ва уларни дастлабки фарқлаш- 
дан иборат.
Зарур фонетик материал дастурга мувофиқ даврларга бў- 
либ тақсимланади.
Тузатиш-логопедик ўқитнш
I давр (сентябрь, октябрь, ноябрь).
Фонематик эшитув ва нутқ нафасларини тарбиялаш ва ри- 
вожлантириш, овоз кучини бошқаришни ўргатиш, интонацион 
ифодали овоз аниқ дикцияни ривожлантириш;
— оғзаки нутқни тушунишни ривожлантириш, ўзига қара-

---

тилган нутқни эшитишга ўргатиш, айтилган предметларни бел- 
гиларига кўра ажратиш, умумлаштирувчи сўзлар маъносини 
тушуниш.
Сўзларни сон ва келишикда мослаштириш, жониворлар ва. 
уларнинг болаларини ифодаловчи отларнн нутқда бирлик ва 
кўпликда ишлатишни, отнинг қаратқич келишиги формасини,. 
уюшиқ бўлакли гаплар тузишни ўргатиш. Расмларга қараб* 
оддий, қисқа ҳикоя тузишни ўргатиш.
Қуйидаги темалар асосида луғат бойлигини мустаҳкамлаиг 
ва ўзлаштириш. «Боғча биноси», «Ранглар», «Куз», «Сабзавот- 
лар», «Мевалар», «Тана қисмлари», «Уйинчоқлар», «Кийимлар»г 
«Оёқ кийимлари».
Талаффуз бўйича индивидуал машғулотлар ҳар куни план- 
лаштирилади ва унда қуйидаги мақсадлар амалга оширилади;
— тўғри талаффуз этилган товушларни мустаҳкамлаш: