Pedagogika nazariyasi

QAROR QABUL Q ILISH DA MUSTAQILLIKNI
BARQARORLASHTIRISH
13-vaziyat
Bola (yig‘lab): — M ashinam , m ashinam ! Q ani m ening m ashinam ?
Ota: - Senga m ashinang kerak, lekin sen uni to p a olm ayapsan-
mi?
Bola xonalar bo'ylab yugurdi, divan tagini qaradi.
Ota: - U yerda m ashina yo‘q.
Bola: — Qani m ening m ashinam ?
Ota: - Balki m ashinang shkafda, boshqa o ‘yinchoqlaring orasida- 
dir, qarab ko‘r-chi.
Bola o ‘yinchoqlar turgan shkafga yugurib boradi ham m a narsani 
otib tashlaydi, lekin m ashinani topa olmaydi va yana ota-onasiga tikilib 
qarab turadi.
O ta jim turib, bola o ‘yinchog‘ini o ‘zi qidirishi uchun im kon beradi.
Bola oshxonaga yugurib ketadi, stol tagidan m ashinani topadi:
— M ana u!
Ota: - Balli! M ashinangni o ‘zing topding.
Savol va topshiriqlar:
1. H a r bir holatni va o ta-o naning xatti-harak atin i tahlil qiling.
2. U shbu vaziyat ota-onalarning qanday jihatlarini va b o la bilan 
m unosabatda qanday xulq-atvorni ifodalaydi?
3. Ushbu vaziyatda qanday tarbiya turi nam oyon b o ‘ladi?
14-vaziyat
Behruz «onasining bolasi» deb ataydigan bolalar qatoriga kiradi. Uning 
oyisi har qanday m uam m oli holat yuzaga kelganda, garchi o‘g‘li bilan 
hal qilishi mumkin bo ‘lsa-da yo direktorga, yo o ‘qituvchilariga, yo birga 
o ‘qiydigan sinfdoshlarining ota-onalariga uchrashishni afzal ko'rardi, Oqi- 
batda, Behruz 15 yoshlarida haqiqiy hayotga moslasha olmaydigan oddiy 
vaziyatlarda ham arzimas narsalar uchun onasiga murojaat qilish odob- 
dan emasligini tushunm aydigan bola b o ‘ldi. U doim m uam m olam i o ‘zi 
hal qila olmay, onasiga shikoyat qilardi:
Savol va topshiriqlar:
94

---

“ M eni itarib yub orishdi“ , ” M eni m asxara qilishdi” , “ M eni ch a- 
qirishm adi” va hokazo.
Bir kuni chet elda yashaganliklari u chun 8 yil nabiralarini k o'rm ag an 
bobosi va buvisi kelishdi. B obo — zaxiradagi harbiy, b ir n ec h a h afta 
davom ida B ehruz va onasining xatti-harakatlarini kuzatdi nabirasi b i­
lan yolg‘iz suhbatlashishga q aro r qildi.
— 
M en sen bilan hozirgi voqea haqid a em as, balki u m u m a n se ­
ning o ‘zingni tutishing haqida gaplashib o lm oqchim an. S en h o z ir 15 
yoshdasan va qanday holatlarda, oyingni yordam ga ch aq irish n i, q a n ­
day holatlarda unga m aslahatlashish u c h u n m urojaat qilishni, u m u ­
m an bu ishlarga oyingni aralashtirm asliging kerakligini tu sh u n ib d i ­
shing kerak. Oying h a m m a vaqt ham sening o ‘z in g n i-o ‘zing h im oya 
qilishni, qaroringda q a t’iy turishni, h o zir va kelajakda m u am m o la rn i 
hal qilishni bilishing kerak.
Agar sen o 'zin g n i haq deb hisoblasang, nim a u c h u n b aho in gn i 
pasaytirganligingni tu sh u n tirib berish u c h u n o ‘qituvchingga m u ro jaat 
qilm ading. Buning o 'rn ig a, o ‘qituvchilaringdan oyinga shikoyat qilyap- 
san. Sen axir endi k atta bolasan-ku.
S en hayotdagi eng qiyin m asalalarni hal qilishingga t o ‘g ‘ri keladi: 
boshqa kishilar haqida m u lohaza qilishing, o 'zingni g ‘uru rin g , oilang- 
ni g 'u ru rin i, V ataningni him oya qila bilishing kerak. B u ning u c h u n
h ozirdan tayyorlanishing kerak.
Bir hafta oldin m en sinfdoshing bilan janjallashib qolganing h a q i­
da 
oying bilan suhbatingni eshitib qoldim . Sen o ‘rto g ‘ingning n o - 
haqligini aytding, lekin n im a uchun o ‘zingni him oya qilish o ‘rniga 
oyingni chaqirish u ch u n kelding? Axir oying senga h im oyachi sifatida 
suyanadigan paytida, sen o ‘zingni yosh boladay tutay apsan-ku .
Kel, kelishib olaylik, agarda m abodo b iro r-b ir kor-xol yuz bersa, 
sen oyingni bezovta qilm ay m enga m urojaat qilasan, biz ikkalam iz 
birgalikda qanday qilsa yaxshi b o ‘lishini o ‘ylab ko‘ram iz.
Va yana bir shart, sen o ‘sm irsan va sen o ‘z irodangni tarbiyala — 
h am m a narsa qilishni va hal qilishni o ‘rgan. X ulq-atvoringni tarbiyala! 
Axir sen tarbiya zobitining nabirasisan! Kelishdikm i. M ayli en di k et- 
dik oying bilan buving kechki ovqatga kutib qolishdi.