Pedagogika ham psixologiya tarawɪnɪń 1-kurs talabasɪ Begmuratova Shyrinniń

Shunday qilib, men quyida kitobxonlarning uch turi yoki boshqacha qilib aytganda, uch darajasi xususida toʻxtalib oʻtmoqchiman. Albatta, bu bilan kamina kitobxonlarning butun dunyosi uzil-kesil mana shu uch toifaga boʻlinadi, demoqchi emasman. Zero, har birimiz oʻz shaxsiy hayotimizning turli davrlarida goh u, goh bu guruhlarga mansub boʻlishimizga toʻgʻri kelishini ham unutmasligimiz lozim.
Shunga koʻra, eng avvalo, sodda kitobxonni olib koʻraylik. Har birimiz ham dam-badam ana shunday oʻquvchi qiyofasida namoyon boʻlib turamiz. Bunday kitobxonlar – hindular haqidagi kitobchani oʻqiyotgan bolakay yo graf ayol hayoti toʻgʻrisida hikoya qiluvchi romanni mutolaa qilayotgan oqsoch yoki Shopenhauerni oʻrganishga kirishgan talaba – barchasi, ovqatni paqqos tushiradigan sertomoq xoʻranda singari, kitobni yutib yuboradi. Bunday oʻquvchining kitobga munosabatini bir shaxsning ikkinchi bir shaxsga munosabatidek, deb boʻlmaydi, balki aksincha, ot suliga yoki izvoshchiga qanday qarasa, xuddi shunday deyish mumkin. Kitob yetaklaydi, kitobxon esa unga ergashadi. Kitob syujeti xolisona, begʻaraz voqelik sifatida idrok qilinadi. Syujetning oʻzi boʻlsa koshkiydi! Badiiy adabiyotning tuppa-tuzuk bilimga ega ashaddiy oʻquvchilari ham borki, ular butkul sodda kitobxon sinfiga mansubdir. Garchi ular syujetning oʻzi bilangina kifoyalanib qolmasalar-da, romanda qancha aza yoki qancha toʻy tasvir etilganiga qarab baho bermaydilar, shu bilan birga, muallifning oʻzini tushunib, kitobning estetik mohiyatini xolisona qabul qiladilar. Ular asar muallifining barcha zavq-shavq, quvonchiga va ilhomiga sherikdirlar, uning dunyoqarashiga butkul qoʻshilib, muallifning tasavvur mahsulini, turlicha maʼno berish holatlarini hech bir eʼtirozsiz qabul qiladilar. Oddiy odamlarni asar syujeti, undagi vaziyat, voqea va harakatlar qiziqtirsa, oʻtkir aql sohiblari uchun esa muallif mahorati, tili, bilimi, maʼnaviy saviyasi muhim. Ular buning barchasini qandaydir xolisona voqelik sifatida – adabiyotning soʻnggi va eng yuksak boyligi sifatida – Karl May