Pedagogika 018, 1-son Bosh muharrir

PEDAGOGIKA 2018, 5-son
 
63 
 
shakllantirish metodlarini, yondashuv va vositalarni joriy etish orqali 
samaradorlikka erishishimiz mumkin.
Quyida ushbu metodlarning ba’zilariga to‘xtalib o‘tamiz: 

bahs-munozara metodi. Bu metodning samaradorligi shunda 
ko‘rinadiki, o‘quvchida tengdoshlarining olqishini olishga intilish, kattalar 
olqishini olishga intilishdan ustun turadi. Bu esa, o‘z navbatida bola rivojlanishi 
ijtimoiy vaziyatida sezilarli o‘zgarishga sabab bo‘ladi, u shakllangan tengdoshlar 
jamoasida o‘z o‘rnini topishga intiladi; 

o‘z-o‘zini tahlil qilish metodi. Bu metodning mohiyati o‘quvchilarda 
individuallikka, sotsiumda uning shaxsiga nisbatan sodir bo‘layotgan voqealarni 
aniq baholashga, ehtiyojga intilishning shakllanishida namoyon bo‘ladi, o‘z-
o‘zini tahlil qilish usullari ichida o‘z ishini baholash, o‘z xulqini o‘rtoqlari, ota-
onasi va o‘qituvchilar bilan bo‘lgan munosabatlar haqida o‘z fikrini 
shakllantirish kabi usullar muhim o‘rin egallaydi;

mashq – ong va xulq birligini shakllantirishga yordam beradigan ko‘p 
marta qaytarish metodi. Mashqlar yo‘li bilan o‘quvchi ijtimoiy ahamiyatli ishlar 
va harakatlarga o‘rganadi, unda muayyan sharoitlarda sotsiumda qabul qilingan 
me’yorlar va xulq-atvor qoidalariga muvofiq harakat qilishga ehtiyoj shakllanadi 
(hosil bo‘ladi). Mashqlar o‘quvchilarga jamoa qonunlari bo‘yicha yashashni va 
harakat qilishni, o‘zini jamoat ishlariga aloqadorligini sezishni, jamoada o‘z 
o‘rniga ega bo‘lishni o‘rganishga yordam beradi; 

namuna metodi. Bu metod munosabatlarni o‘zgartirishda, axloqiy-
estetik idealni, namunani o‘zlashtirish natijasida o‘z-o‘ziga ta’sirga aylanadigan 
pedagogik o‘zaro munosabat usuli. Barchaga ma’lumki o‘quvchilar o‘zlarini 
taniqli (mashhur) shaxs bilan tenglashtirish, uning ishlariga, xulqiga, hayot 
tarziga taqlid qilish ularga xos fazilatdir. Namuna metodini amalga oshirishning 
eng samarali shakllari ijtimoiy aksiyalar, musobaqalar, bolalar va ota-onalar 
ishtirokidagi ijodiy kechalardir; 

rag‘batlantirish 
metodi. 
Ijtimoiy 
faollikni 
shakllantirishga 
rag‘batlantirish metodi ham yordam beradi. Rag‘batlantirish pozitiv 
emotsiyalarni vujudga keltiradi, mehribonlik, hozirjavoblik, o‘z qadrini bilish, 
intizomlilik, ijodkorlik, tashabbuskorlik, tashkilotchilik kabi fazilatlarni 
shakllantirishga yordam beradi. Shu bilan bir qatorda o‘quvchilar talablarni 

---