Pedagogika 017, 3-son Bosh muharrir

Ключевые 
слова:
 
дифференцирование, 
индивидуализация, 
содержание задачи, задачи содержащие в себе новую информацию, 
методическая подготовка, содержание образования. 
 
ifferensial ta’lim texnologiyasining mohiyati har bir shaxsning 
imkoniyati va qobiliyatiga yarasha o‘qitishni tashkil qilish, o‘quvchilarni har xil 
guruhlarda ishlashga o‘rgatish sanaladi. 
Mazkur texnologiyaning afzalliklari: 
­
o‘qituvchining shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim tamoyillariga yеtarli 
darajada amal qilish imkoniyatlarini oshiradi; 
­
o‘quvchilarning o‘qish sur’ati va bilimlarni o‘zlashtirish sifati ortadi; 
­
iqtidorli o‘quvchilar qobiliyatini namoyon qilish, sust o‘zlashtiruvchi 
o‘quvchilarda bilish quvonchiga ega bo‘lishga olib keladi; 
*
Raxmonov Istam Yarikulovich,
Nizomiy nomli TDPU matematika o‘qitish metodikasi dotsenti. 
E-mail: 
[e-mail]

*
Yorqulova Nigora Istam qizi,
 Nizomiy nomli TDPU fizika-matematika fakulteti talabasi. E-mail: 
[e-mail]

I. Raxmonov
*
 
N. Yorqulova 
*
 

---

PEDAGOGIKA 
2017, 3-son
 
 
75 
­
o‘quvchilarning o‘qiyotgan faniga bo‘lgan qiziqishi, ehtiyoji ortadi; 
­
o‘quvchilarning har xil tabaqadagi (gomogen, geterogen) kichik 
guruhlarda ishlashiga imkon yaratiladi. 
Differensiallashtirilgan ta’limda har bir o‘quvchining shaxsiy xususiyati, 
qobiliyati, qiziqishi va ehtiyojlari hisobga olinadi.
O‘quvchi topshiriqlarni bajarishda aqliy faoliyat usullaridan taqqoslash, 
tahlil qilish, sintezlash, umumlashtirish, xulosa yasash operatsiyalari, 
shuningdek, mustaqil va ijodiy fikr yuritish ko‘nikmalarini egallashi, fan 
asoslarini chuqur o‘zlashtirishi va ijodiy faoliyat tajribalarini egallashi nazarda 
tutiladi. O‘quvchining bu xususiyatlari o‘qitish jarayonida differensiallashtirish 
va individuallashtirish texnologiyasini qo‘llash natijasida tarkib topadi. 
O‘quvchilarning o‘quv materialini muvaffaqiyatli o‘zlashtirishlariga ta’sir 
qiluvchi asosiy omillardan biri muammoni o‘rganish metodikasining fikrlashdagi 
empirik va nazariy rivojlanishga adekvatligi hisoblanadi. Nazariy fikrlashning 
rivojlanganlik darajasi materialni bayon qilishda qat’iylikning optimal darajasini 
belgilaydi. Bu moslikning buzilishi ham o‘qitish natijalariga, ham o‘quvchilar 
fikrlashining rivojlanishiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. 
Taniqli pedagog olimlar V. P. Bespalko, L. B. Itelson va boshqalarning 
tadqiqotlarida bir tizimga keltirilmagan, uzilgan ma’lumotlarni o‘quvchilar yomon 
o‘zlashtirishlari, yomon eslab qolishlari va tezda unutib yuborishlari asoslab berilgan. 
V. P. Bespalko yozganidek, ta’lim jarayonini boshqarishning muhim xarakteristikasi 
sochilgan, tarqoq yoki maqsadga yo‘naltirilgan axborotlar bo‘lishi mumkin. Sochilgan 
axborotlar ta’lim jarayonida o‘qituvchidan yoki o‘qitishning texnik vositalaridan 
o‘quvchilarga ularning axborotni qabul qilish imkoniyatlari hisobga olinmay 
yo‘naltirilgan bo‘ladi
1
. Ma’lumki, didaktikada ta’lim jarayonida har bir o‘quvchiga 
individual 
yondashuv tamoyili ishlab chiqilgan, unga amal qilish kerakligini esa 
unutmaslik lozim. Bu
muammoni hal qilish uchun ta’lim jarayonida sochilgan-tarqoq 
axborot jarayonlaridan yo‘naltirilgan axborot jarayonlariga o‘tish zarurligini qayd 
etamiz. Agar o‘quvchilarda nazariy fikrlash past darajada shakllangan bo‘lsa, u holda 
material bilan dastlabki tanishuvni minimal darajadagi qat’iylikdan boshlash kerak. 
Undan keyingina materialni yuqoriroq darajadagi qat’iylikda qarab chiqishga o‘tish 
mumkin. Bunday yondashuv, bir tomondan, materialni bayon qilishda o‘quvchida 
mavjud bo‘lgan fikrlash xususiyatlariga e’tibor berish imkonini beradi, qolaversa, u 
bolaning ijodiy fikrlashini rivojlantirishga qaratilgan bo‘ladi.
Taklif qilinayotgan metodikaning to‘g‘riligini va maqsadga muvofiqligini taniqli 
psixolog V. V. Davidovning “O‘qitishning butun sistemasini bolalarda empirik 
fikrlashni shakllantirishdan ularda zamonaviy ilmiy-nazariy fikrlashni rivojlantirishga 
1