Pedagogika 015, 4-son Muassis: Nizomiy

PEDAGOGIKA
2015, 4-son
 
 
54 
BOLADA QO‘RQUVNI KELTIRIB CHIQARUVCHI
PSIXOLOGIK OMILLAR 
Mirxajayeva D. B. (TTA) 
Abstract 
The article considers the problem of family upbringing and its influence on 
the development of anxiety at children. 
Резюме 
В статье рассматривается проблема семейного воспитания и его 
влияние на развитие тревожности у детей. 
Tayanch tushunchalar: qo‘rquv, tarbiya tiplari, psixik salomatlik, stress, 
psixik-jismoniy o‘zgarishlar, agressiv xulq-atvor. 
Boladagi qo‘rquv holatlari uning psixik salomatligi va kamolotiga salbiy 
ta’sir etishi mumkin. Bolaning shakllanishi jarayonida ro‘y beradigan psixik-
jismoniy o‘zgarishlar muhim ahamiyatga egaligi bilan ajralib turadi. Shunga 
ko‘ra, turli emotsiyalar organizmda, yurakda, qon tomirlarida, nafas olish 
organlarida har xil o‘zgarishlarni keltirib chiqarishi, asabiy iztiroblar, xavotir, 
qo‘rquv organizmning madorsizlanish holatiga olib kelishi mumkin. 
Ushbu holatlar hozirgi zamonaviy tadqiqotlar orqali ham o‘z isbotini 
topgan. Masalan, qo‘rquv, stress holatlari inson organizmida qanday buzilish va 
kasalliklarni keltirib chiqarishi ko‘rsatib berilgan. Haddan ortiq asabiylashish, 
qo‘rquv, tinimsiz qo‘rqish oqibatida insonda oshqozonning yallig‘lanishi, qora 
taloqning kichrayishi, buyrak usti bezlarining kattalashuvi, yog‘ qatlamining 
keskin 
parchalanib 
borishi, 
terining 
turli 
xil 
jarohatlarga 
nisbatan 
kurashuvchanligining pasayishi va immunitetning pasayib ketishi kabi holatlar 
olimlar tomonidan isbotlab berilgan
1
. 
Demak, haddan ortiq qo‘rqish va uning doimiy mavjudligi inson 
organizmida turli xil kasalliklarni keltirib chiqarishi bilan bir qatorda, uning 
to‘laqonli faoliyat yuritishi va muvaffaqiyatlarga erishishida to‘sqinlik qiladi. 
Qo‘rquv bolani xavfli va xavfsiz holatlarni baholashga undaydi. 
Boladagi dastlabki tuyg‘ularni shakllantiruvchi o‘choq oila, keyinchalik 
esa maktab hisoblanadi. Ba’zi ota-onalar bolalariga nisbatan katta talablar 
qo‘yadi, o‘z bolalariga “sen shuni to‘g‘ri qilmading, sendan boshim og‘riyapti, 
o‘zingni yomon tutding” deb bola ongida aybdorlik hissini rivojlantiradi. Bu 
1