Педагогик технология



Download 2,9 Mb.
Pdf ko'rish
bet27/32
Sana22.02.2022
Hajmi2,9 Mb.
#80380
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   32
Bog'liq
Pedagogik texnologiya asoslari (J.Yo'ldoshev, S.Usmonov)

16- схема
Педагогик технологиянинг умумий схемаси
Таълим
Таълим
_ (У к и т у в ч и \_
Методлар,
максади
мазмуни
воситалар
м аркети н ги у П е д а г о г и к
т е х н | о -
Д и а г н о с т и к а
л о г и я
ж а р а с н и
Ракобат-
бардош -
лик
М отивлар
Нати-
жалар
К,обили-
ятлар
У нинг айрим жи^атларини к,искача баён кдпамиз. Бу схема- 
даги асо си й туш унча педагогик технология жараёнидир. Бу 
ж араённинг бош ланиш идан охиригача диагностика олиб бори- 
лади. Уни уз-узини диагностика к,илиш, назорат диагности- 
каси, ж орий , орали*; ва якуний текширувлар, тест синовлари, 
рейтинг ти зи м и , узлуксиз, даврий ва якуний мониторинг ва 
бошкд ш аклларда олиб бориш назарда тутилади.
Таълим менежменти ва маркетинга педагогик технология­
нинг зам онавий ижтимоий, иктисодий ва бошк^а талабларга 
м увоф иклигини ани^таган \о л д а уни лойи^алаш, ишлаб чи- 
киш , ам алиётга татбик, килиш масалаларини \а л килади.
www.ziyouz.com kutubxonasi


1
Ш унингдек, долзарб йуналиш ларни ан и к ^ аб , мутахассис- 
лар учун таклифлар тайёрлайди, тегишли тар ти б д а бизнес - 
режалар тузиш ва уларни амалга ош ириш б илан шугулланади.
Бу масалаларни муваффак,иятли \ал к,ила о л и ш учун таъ- 
лим менежменти ва м аркетинги со^аларига чукур ва пухта 
билимга эга хамда тажрибали мутахассислар ж алб к,илинади.
М етодист-технолог т а ъ л и м -та р б и я с о \а с и д а г и долзарб 
йуналишларни, мавзуларни аниклаш , мавжуд т и зи м н и н г ютук, 
ва камчиликларини \амда уларнинг хосил булиш сабабларини 
урганиш, та\пил килиш, таклиф лар тайёрлаш иш ларин и ба- 
жаради. Янги педагогик технологияларни яр ати ш , жорий к,и- 
лиш , олиб бориш ва таком и л л аш ти р и ш д а зар у р ёрдамлар 
курсатади.
Таълим мацсади \а р б и р педагогик технологи ян и яратиш- 
даги асосий сабаб \исобланади. Мак^саднинг зам онавий таълим- 
тарбия муаммоларини ю крри самарадорлик билан \а л килишга 
кдратилган булиши зарур асос \исобланади.
Ш унинг учун бирор педагогик технологияни яратиш учун 
энг зарур шарт шундай долзарб ма^садни а н и к /т й олишдан 
иборат. Бундай мак;сацни зарур тадкикртлар, иж одий изланиш - 
лар олиб бориш, узининг ва бош ка м утахассисларнинг иш 
тажрибаларини чукур та\л и л к>илиш оркали ан и к^ан ад и .
Бундай макрадлар юк,ори ракобатбардошликни таъминлаш га 
йуналтирилиши \озирги талаблардан келиб чикдди.
Рак,обатбардошлик \а р бир педагогик техн ологи ян и н г мак,- 
садга мувофикушгини, бозор ик,тисодиёти нук;таи назаридан 
айтганда эса, у уз вазифаларини ижтимоий э \г и ёж л ар га муво- 
фик, бажараётганлиги дараж асини белгилайди.
Бу эса унга булган талаб ю крри булиш ини таъм и нлаш учун 
м унтазам так о м и л л аш ти р и б бориш за р у р а т и н и к ел ти ри б
чикаради.
Ракрбатбардошлик педагогик технологиянинг \а м м а тарки- 
бий кисмлари учун энг зарур шарт булиб, бунда я ку н и й нати- 
жани бевосита тайёрловчилар булган ук,итувчи ва укувчининг 
ракрбатбардошлигига эриш иш асосий курсаткич ^исобланади.
Таълим мазмуни белгиланган мак,садга мувофик, йуналиш 
ва \аж м га эга булади. У тегиш ли меъёрий ^ужжатлар: таълим 
стандартлари, укув режа, дастурлар ш аклида расм ийлаш ти- 
рилиб, урнатилган тартибда тасдик^анади.
Таълим мазмуни т>три б елгилан иш и ^ ам да унга зарур 
узгаришлар киритиш, янгилаб бориш им кон иятлари назарда 
тутилиши лозим. Белгиланган мазмун асосида укув фанлари, 
укув соатлари, машгулот турлари ва шу кабилар ан и м а н а д и .
www.ziyouz.com kutubxonasi


М оти вл ар иж тим оий, ш ахсий, оилавий, касбий булиб, 
улар биринчидан, укувчи, ота-оналарнинг таълим-тарбия со \а- 
сидаги э\ти ёж л ар и , м а^садлари, манфаатлари, кизикиш ла- 
рини иф ода этади. И ккинчидан, укитувчи ва педагогик техно­
логия бошк,а иш тирокчилари нин г касбий э^тиёж, максад, 
м анф аатларини ифода этади.
П едагогик технологияни амалга оширишда мотивлар мун- 
тазам \и со б га олиб борилиш и зарур. Педагогик технологиянинг 
тако м и л л аш и б бориш ида м отивларнинг ва^т утиш и билан 
бош ^а сиф атга утиб бориш ини жиддий равишда ^исобга олиб 
бориш лозим.
Уцитувчи педагогик технологиянинг энг асосий иш тирок- 
чиси \и соб лан ад и . Ш унинг учун унинг касбий билим, куник- 
ма, м алака ва ма^оратини мунтазам ошириб бориш, бу максад- 
лар учун зарур ш ароитларни яратиб бориш лозим.
Ук,итувчи фаолияти таълим мазмунини тулик, ва самарали 
баж ариш орк,али таълим мак,садини амалга оширади, мотив- 
ларни крндиради, ракобатбардош ликни таъминлайди. Бу вази- 
ф ал арн и укувчиларга чукур ва пухта таълим-тарбия бериш 
орк,али амалга ошириш мумкин.
Ук^увчи педагогик технологиянинг асосий истеъмолчиси 
^ и с о б л а н а д и . У нинг у ^ и ту в ч и р а\б а р л и ги д а б и ли м ларн и
у зл аш ти р и ш и , таъ ли м -тарби я олиш и, мустакил фикрлаш и 
ва иш лаш га урганиши ж араёнида юкрри натижаларга эришиши 
оркали асосий ма^сад амалга оширилади.
Ш у нуктаи назардан укувчининг олган таълим-тарбияси 
педагогик технологиянинг якуний ма^сулоти х,исобланади.
М ето д лар , воситалар педагогик технология ж араёнини 
^аракатга келтирувчилар ^исобланади. Уларнинг канчалик туг- 
ри ва сиф атли кулланилиши кутилаётган натижанинг к,андай 
дараж ада булиш ини \а л к,илади. Улар \а р хил шароитларга 
м о слаш увч ан булиш и, зарур лолларда ян ги лан и б бориш и 
назарда тутилади.
КьОбилиятлар 
уку вч и н и н г м у ваф ф ам ятл ар и учун зарур 
асосдир. Яхши кобилиятли укувчининг ю^ори натижаларга 
эр и ш и ш им кон ияти ю крри булиши маълум. Л екин шунга 
карам ай, пастрок, кобилиятли укувчи \ам кулай шароитлар 
яратилган *олда анча юк,ори натижаларга эришади.
Ш уни нг учун педагогик технология жараёнида укувчининг 
к,обилиятларини жиддий равиш да \исобга олиш, унга мувофи^ 
булган метод ва воситаларни куллаш лозим.
Н атиж алар укувчилар олган таълим-тарбия даражаси билан 
белгиланади. Буни айрим укувчи учун ало\ида хамда барча 
укувчилар учун умумий уртача даражаларда белгиланади. Бу
www.ziyouz.com kutubxonasi


даражалар турли диагностика курсаткичлари оркали аникла- 
нади. Натижалар самарали булса, педагогик технологи ян инг 
узок вак,т кулланилиши таъминланади.
16- 
схемада асосий борлик^иклар курсатилган булиб, улар 
^ак,ида тегишли уринларда зарур фикрлар айтиб утилди.
Педагогик технология ^акида юкорида баён килинганлар 
асосида намуна сифатида ай ри м педагогик техн ологи ян и н г 
тафсилотини келтириш учун ушбу китоб \аж м и чеклангани 
имкон бермади.
Я
ПЕДАГОГИК Т Е Х Н О Л О Г И Я Н И Н Г
ТА Ж РИ БА -СИ Н О ВЛА РИ
П едагоги к техн о л о ги ял ар н и л о й и \а л а ш т и р и ш , иш лаб 
чикиш ва амалиётга жорий килиш жараёнида ам алга ош ирила- 
диган иш лар орасида таж риба-синовларни таш кил килиш ва 
олиб бориш му^им босцич ^исобланади. Ш унинг учун ушбу 
тажриба-синовлар х,ак,ида кискача тухталиб утамиз.
Педагогик таж риба-синовлар утказиш нинг асл м о \и яти
амалдаги педагогик ж араёнларни таком иллаш тириш га олиб 
борадиган тадкикотлар ва уларнинг фаразларига м увоф ик ра- 
вишда, ан и к максад сари йуналтирилган янги йуналиш , маз- 
мун, усул, воситалар ва янги таълим -тарбиявий м у^ит яра- 
тишдан иборатдир.
М асалани аник тасавур килиш учун асосий туш унчалар- 
нинг таърифларини аникдаб олиш им из лозим.
Тажриба-синов — бу шундай тафаккур методи булиб, унинг 
ёрдамида табиий ёки сунъий тарзда яратиладиган, назорат 
килинадиган, бош кариладиган ж араёнлар т ад к и к килинади 
ва муаммоларни *ал килиш нинг янгича воситалари изланади.
Педагогик тажриба-синов — бу илм ий-педагогик тафаккур 
методи булиб, педагогик ом иллар, ш арт-ш ароитлар, ж араён­
лар уртасидаги сабаб ва окибат билан борлик урганиладиган 
бир ёки бир неча объект ёхуд ти зи м л ар н и а н и к реж алар 
асосида ойдинлаштириш им кон ияти ни берувчи жараёндир.
Назарий метод — педагогик технологияни моделлаш тириш , 
та\пил килиш, синтезлаш, киёслаш , умумлаш тириш , табака- 
лаш тириш , унинг тизимларини интеграциялаш тириш ва бош - 
ка жараёнлардан иборат.
Эмпирик метод — таж риба-синов мавзусига о и д маълум 
б^лган адабиётлар, кушимча м анбалар, роялар, таж рибаларни 
урганиб чикиш асосида таж ри б а-си н овгао и д ф ар азлар , модел- 
лар, бажарилиш и керак булган иш лар л о й и \а с и н и яратиш , 
синаб куриш ва амалиётга татб и к килиш методидир.
www.ziyouz.com kutubxonasi


Таж риба-синовларни ам алга ошириш натижасида х;ар хил 
кутилмаган хулоса ва натиж алар олиниши мумкинлиги назарда 
тутилиш и лозим. Бунинг сабаби шундаки, тажриба-синовлар 
якуни \а м м а вакт \а м каф олатли натижаларни беравермайди.
Таж риба-синовларга кириш иш дан олдин шу c o lara дойр 
эн г мак;садга мувофикиш методини белгилаб олиш му^имдир. 
Бу методлар, асосан, ю кррида айтилган назарий \ам д а эм пи­
рик тажрибаларга асосланган икки асосий гуру\га булинади.
Таж риба-синовга мавзу к,илиб олинган муаммога боглик 
барча меъёрий ва методик хужжатлар, тавсиялар, йурик^нома- 
ларни урганиб чикиш зарур хисобланади.
М актабгача таълим ва бошкд укув-тарбия муассасалари 
ф аолиятига дойр турли ^ужжатларни та\лил к,илиш, педагогик 
кузатувлар олиб бориш , о гзаки ва ёзма суровлар утказиш, 
ан кета ва тест саволларига жавоблар олиш, турли илгор таж- 
р и б а л а р н и урган иш ва ум ум лаш тириш и ш л ар и н и амалга 
ош ириш ^ам педагогик тажриба-синовларга ёрдам беради.
Таж риба - синов иш ларин и ташкил к,илиш куйидагиларни 
Уз ичига олади:
1. П едагогик технологи ян инг таж риба-синов дастурини 
тайёрлаш .
2. Дастурни амалга ош и р и ш учун ш арт-шароитлар яратиш:
— Таж риба-синов иш ларининг моддий базасини яратиш.
— Бошк^арув вазиф аларини так^симлаш.
— К адрларни бу ж ар а ё н га махсус тайёрлаш н и таш кил 
кдлиш .
3. Таж риба-синов и ш ларин и амалга ошириш.
4. Таж риба-синовда иш тирок этган педагогларни моддий 
ва маънавий рагбатлантириш .
5. И лмий ра^бар ёки консультант излаш, танлаб олиш ва 
уларни таж риба-синов иш ларига жалб этиш.
Таж риба-синов дастурини тайёрлашда куйидагилар назарда 
тутилади:
1. Таклиф килинаётган педагогик технологиянинг долзарб- 
лиги ни асослаш. Унинг асосий мазмуни баёни.
2. Таж риба-синов объектини аникушш:
— Педагогик жамоа.
— Укувчилар.
— Тарбиявий иш тизим лари ва бошк,алар.
3. Таж риба-синов предмети.
4. Таж риба-синов м аксадини тал^ин этиш:
— Янги методика.
— Янгича табакдлаш тириш .
www.ziyouz.com kutubxonasi


— Янги дастур ёки укув реж аси.
— Маълум технологиянинг янгича варианти.
— Янги методик иш ланма ва \о казо .
5. Таж риба-синов вази ф алари н и умумий \а м д а хусусий 
мак,садлар буйича аник, белгилаш .
6. Тажриба-синовнинг аник, методикалари ва м етодларини 
танлаб олиш.
7. Таж риба-синов муддатини белгилаш.
8. Тажриба-синов бос^ичларини белгилаш.
9. Талаб килинадиган вак,т м икдорини белгилаш .
10. Тажриба-синовнинг аник, базасини аниклаш .
11.Тажриба-синовдан кутилган натижаларни ба^олаш ме- 
зонларини танлаб олиш.
12. Кутилаётган натижаларни белгилаш.
13. Тажриба-синов дастурини экспертиза к,илиш тартибин и 
белгилаш.
14. Тажриба-синов жараёни натиж аларини кузатиб бориш , 
назорат к,илиш к,оидаларини белгилаш .
15. Тажриба-синов натиж аларини расм ийлаш тириш тар ти ­
бини белгилаш.
ПЕДАГОГИК Т Е Х Н О Л О Г И Я М О Н И Т О Р И Н Г И
Педагогик технология самарадорлигини ба^олаш нинг иш о- 
нарлилигини таъминлаш учун уни нг мониторинги оли б бо- 
рилади.
Таълим-тарбия со\асида м они тори нг деб укув ж араён и ва 
уни бошк,аришнинг узок, давом этадиган узлуксиз кузатувини 
олиб боришга айтилади.
М ониторинг педагогик технологи ян инг ба^осин и ш акл- 
лантириш га мулжалланган воситалардан таш кил то п ган тизим
оркали амалга оширилади.
Буни куйидаги схема орк,али якдол ифодалаш м ум кин:

Download 2,9 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   32




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish