Pedagogik tadqiqotlarni modellashtirish

3-AMALIY MASHG‘ULOT. PEDAGOGIK TADQIQOTLARDA TIZIMLI YONDASHUV
1. Pedagogik tadqiqotlarda tizimiy yondashuv va ma’lumotlarni qayta ishlash texnologiyasi
2. Tizimli tahlil tushunchasi.
3. Tizimli tahlilning vazifalari.
4. Pedagogik faoliyatda tizimli tahlil
DEBAT
DEBAT – tingovchilarga mavzu yuzasidan taqdim etilgan asosiy fikr bo‘yicha erkin fikr bildirish, fikr almashish. Debat qatnash-chilari misollar, faktlar keltiradi, axborot beradi, ularni asos-lantiradi, mantiqan isbotlaydi, tushuntiradi va h. k. Debat tartibi shaxslarga baho berish, emotsional ko‘rinishlarni namoyon etishga yo‘l qo‘ymaydi. Muammo yuzasidan alohida ishtirokchining munosa-bati emas, balki muammoning o‘zi muhokama qilinadi.
Debatning diskussiyadan asosiy farqi quyidagicha: debat qo‘yil-gan savolga «ha» yoki «yo‘q» degan qat’iy javob olishga bag‘ishlanadi. Ya’ni bir guruh (tasdiqlovchilar) ijobiy javob tarafdorlari, ikkinchi guruh (inkor etuvchilar) esa inkor etuvchi javob tarafdor-lari hisoblanadi. Har bir guruhning ichida 2 kichik guruh shaklla-nishi mumkin, birinchisi – dalil to‘playdi, ikkinchisi – qarshi dalil ishlab chiqadi.
Debatlar quyidagilarni shakllantiradi:
– o‘z nuqtai nazarini shakllantirish va uni himoya qilish qobi-liyatini;
– notiqlik mahoratini va dialog olib borish qobiliyatini;
– jamoaviy ruh va yetakchilik xususiyatlarini.
Debat dialog olib borish uchun zarur bo‘lgan quyidagi ko‘nikma-larni shakllantiradi va layoqatni rivojlantiradi:
– tanqidiy fikrlash (muhokama qilinayotgan fikr va g‘oyalarni shakllantirish, tahlil qilish va asoslash uchun zarur bo‘lgan ratsio-nal, refleksiv va ijodiy fikrlash);
– o‘zaro fikr almashinuv madaniyatini, omma oldida chiqish qilish ko‘nikmalarini;
– tadqiqot o‘tkazish ko‘nikmalarini (keltirilayotgan dalillarni isbotlash va misollar keltirish uchun axborot manbalari bilan ishlashni talab qiladi);
– tashkiliy ko‘nikmalarni (nafaqat o‘zini tartibga solishni, balki bayon etilgan materiallarni tartibga solishni nazarda tutadi);
– tinglash va yozib olish ko‘nikmalarini shakllantiradi. Debatlarda ikkita jamoa ishtirok etadi (bittasi asosiy fikr-
ni tasdiqlaydi, ikkinchisi inkor etadi). Jamoalar debat hajmidan kelib chiqqan holda ikki yoki uchta ishtirokchi (spikerlar)dan tash-kil topadi. O‘yin mazmuni betaraf bo‘lgan uchinchi tomon, ya’ni hakamlarni jamoa tomonidan keltirgan dalillarning to‘g‘riligiga ishontirishdan iboratdir.
Debatlarning har bir bosqichi o‘zining tuzilishi va foydala-niladigan metod va usullar tizimiga ega.

1.