Pedagogik menejment bu ta'lim jarayonining samaradorligini oshirishga qaratilgan printsiplar, usullar, tashkiliy shakllar va texnologik boshqaruv uslublari majmui

13-savol Ta’lim muassasasidagi metodik ishlar pedagogic madaniyatni oshirish omili sifatida
Ta’lim jarayonining sifati har jihatdan o‘qituvchilarning g‘oyaviy-nazariy jihatdan tayyorgarligi, pedagogik va metodik mahorati darajasiga bog‘liqdir. Ana shu maqsadda ta’lim muassasasida metodik Kengash va fan metodik birlashmalari ish olib boradi. Metodik Kengash ta’lim muassasasida ta’lim jarayonining sifatini ta’minlash, o‘qituvchilarning g‘oyaviy-nazariy jihatdan tayyorgarligi hamda pedagogik va metodik mahoratlarini takomillashtirilib borishiga nazariy-metodik jihatdan rahbarlik qiluvchi organdir.
Metodik Kengashning faoliyati ta’lim muassasasida ta’lim jarayonini metodik ta’minlash va muvofiqlashtirish hamda pedagogik kadrlarning metodik jihatdan bilimlarini oshirib borishga qaratiladi.
Metodik Kengashning faoliyat doirasi keng bo‘lib, u tomonidan quyidagi vazifalar¹ amalga oshiriladi:

• 
  ta’lim jarayonining metodik ta’minot holatini o‘rganadi, ta’lim muassasasi metodik ishlarini tashkil etadi va muvofiqlashtirib boradi;
  
• 
  ta’lim muassasasida olib borilayotgan metodik ishlarning istiqbolini aniqlaydi;
  
• 
  yo‘nalish va fanlar bo‘yicha metodika birlashmalariga umumiy rahbarlik qiladi va ular faoliyatini muvofiqlashtiradi;
  
• 
  ta’limga doir me’yoriy va metodik hujjatlarni o‘rganadi, ularni o‘quv jarayoniga tatbiq etish usullari yuzasidan tavsiyalar beradi;
  
• 
  ta’lim muassasasi o‘quv-metodik ishlariga ekspert sifatida baho berishni amalga oshiradi;
  
• 
  o‘qituvchilarning g‘oyaviy-nazariy bilim darajasini oshiradi, ularni fan yutuqlari, pedagogik innovatsiyalar, ilmiy-ommabop adabiyotlar bilan muntazam tanishtirib boradi;
  
• 
  o‘qituvchilarga ish rejalarining tuzilishi va bo‘limlari mazmuni bo‘yicha tavsiyalar beradi;
  
• 
  ta’lim muassasasi ta’lim jarayonida qo‘llash uchun ilg‘or pedagogik texnologiyalarni ishlab chiqadi va ularning amaliyotga joriy etilishini nazorat qilib boradi;
  
• 
  o‘qituvchilarning pedagogik va metodik mahoratini oshirishga doir ishlarni amalga oshiradi;
  
• 
  davlat ta’lim standartlari talablari, o‘quv rejasi va dasturlarining bajarilish holatini tahlil qiladi va tegishli tadbirlarni belgilaydi;
  
• 
  tashqi va ichki nazorat natijalariga Davlat ta’lim standarti talablarining bajarilishida aniqlangan kamchiliklarni bartaraf etish chora-tadbirlarini belgilaydi va ularning bajarilishini nazorat qiladi;
  
• 
  o‘quv jarayoniga o‘qitish metodikasining zamonaviy va samarali usullarini olib kirish, pedagogik kadrlarni metodik jihatdan bilimlarini oshirish maqsadida o‘quv seminarlarini tashkil qilish;
  
• 
  ta’lim jarayonida milliy mafkura va yoshlarda siyosiy ongni shakllantirishga doir ko‘rsatmalar berib borish;
  
• 
  o‘quvchilar bilimini nazorat qilish va ularning mustaqil ishlarini tashkil qilishga doir ko‘rsatmalar berish;
  
• 
  yo‘nalish va fanlar bo‘yicha metodika birlashmalari hisobotini eshitish, muhokama qilish, ularning faoliyatini takomillashtirish yuzasidan tavsiyalar berish;
  
• 
  o‘qituvchilarning samarali mehnatlarini inobatga olgan holda ma’naviy va moddiy rag‘batlantirishga tavsiya qilish;
  
• 
  pedagogik xodimlarning attestatsiyadan o‘tkazish bo‘yicha materiallarni tayyorlash;
  
• 
  ta’lim muassasasi miqyosida fan oyliklari (haftaliklari), fanlar bo‘yicha darsdan tashqari (fakultativ, to‘garak) ishlari, fan olimpiadalarining 1-bosqichlari, ko‘rik-tanlovlarning o‘tkazilishi va ularning samarasini nazorat qilib borish.
  

Metodika Kengashi yig‘ilishlari qarorlashtirilib, Kengashning quyidagi hujjatlari ta’lim muassasasi ish yuritish hujjatlari bilan birga saqlanadi .
Ta’lim muassasasida fanlar yoki bir-biriga yaqin bo‘lgan fanlar turkumlari bo‘yicha Metodika birlashmalari¹ faoliyat ko‘rsatadi. Metodika birlashmalarining maqsadi o‘qituvchilarning metodik va kasbiy mahoratlarini takomillashtirish, o‘quvchilarga ta’lim-tarbiya berishga qo‘yilgan hozirgi zamon talablarining bajarilishini ta’minlash borasida o‘zaro yordamni tashkil etish, ijodiy tashabbuslarni uyg‘unlashtirish va ta’lim-tarbiya berishning zamonaviy usullarini ishlab chiqishdan iborat.
Metodika birlashmalari o‘zida Metodika Kengashining vazifalarini aks ettiradi.

17. 
    -savol. Pedagogik tizimni amalga oshirishning ijtimoiy-pedagogik va vaqt bilan bog‘liq shart-sharoitlari.
    

Ta’limmuassasasirahbarlariboshqaruvfaoliyatiningasosiyvazifasita’limjarayoninitashkiletishdaijobiynatijalargaerishishuchunjamoadazaruriysharoitlarniyaratish, raqobatbardoshbitiruvchilartayyorlashvayaxlitta’limtiziminirivojlantirishhisoblanadi.

Shundankelibchiqib, maktabbilanta’limjarayoninio’zarobog’liqholdayaxlittizim deb hisoblasak, ularniboshqarish ham tizimlihususiyatgaegabo’lishikerak.Ta’limmusassasalariningo’zigaxosxususiyatlarinitahlilqilishgatizimliyondashuvningmazmunvamohiyatiniquyidagitamoyillarasosidako’rishimizmumkin:

• 
  sub’ektlarfaoliyatiningmaqsadgayo’naltirilganligi;
  
• 
  majmuaviylilik – ob’ekto’zarobog’langantashkiletuvchiqismlarningmajmuasiekanligi;
  
• 
  integrativlik – harakatlanishvarivojlanishgaxizmatqiluvchiichkivatashqiomillarningo’zarobirligi;
  
• 
  o’zarobog’liqlik – ob’ektalohidabirtizimsifatidavayoqoritartibliyaxlittizimningtashkiletuvchiqismisifatidamavjudligi;
  
• 
  kommunikativlik – tashqimuhitvaboshqatizimlarbilano’zarota’siretishxususiyatlarigaegaekanligi.
  

Boshqaruvfaoliyatiningtizimliob’ektisifatidata’limmuassasasiningquyidagio’zigaxosxusuiyatlarimavjud:

• 
  integrativsifatlar, alohidaolingantashkiletuvchiqismlardanbirortasi ham bundaysifatlargaegaemas;
  
• 
  tashkiletuvchikomponentlar, ularmaktabningtashkiliyqismlarihisoblanadi;
  
• 
  struktura – butashkiletuvchiqismlaro’rtasidagibelgilanganaloqavamunosabatlar;
  
• 
  tizimningvauningalohidakomponentlariningfunktsionaltavsiflari;
  
• 
  ichkivatashqimuhitlaro’rtasidagio’zarota’sirnatijasidavujudgakeluvchikommunikativxusuiyatlar.
  

Ta’limmuassasasi (qonuniyvame’yoriyhujjatlar, davlatta’limstandartlaridoirasida) o’zfaoliyatifunktsiyalariningyo’nalishini, mazmunvamohiyatini, tartibinibelgilashvato’ldiribborishhuquqigaega. Ta’limjarayonifunktsiyalariamalgaoshirilishiningnatijaviyligio’quvchilarningshaxsiyrivojlanishivatayyorgarliginingdavlatta’limstandartlaritalablarigamuvofiqlikdarajasinibelgilaydi. Ta’limmuassasasifaoliyatidavujudgakelayotganta’lim-tarbiyajarayonidagimuammolarningko’pqirraliligivamurakkabligi, nafaqatta’limniboshqarishnisifatjihatdano’zgartirishshartiniqo’yadi, balkita’limmuassasalariniboshqarishnitakomillashtirishzaruriyatini ham belgilaydi.
Maktaboldigaqo’yilganmaqsadlargaerishishuchunqaratilgan, oldindanyaratilgan, mavjudbo’lgansalohiyatlarasosidagifaoliyatlarjarayoniasosiyvayordamchi (ta’limjarayonlari) jarayonlarhamdaularnita’minlovchivasharoitlaryaratuvchijarayonlarnio’zichigaoladi. Rivojlanishjarayonlarifaoliyatlarbilanbog’liqholda, salohiyatniboyitish, kengaytirishasosidayanadayangisifatlarga, yo’qorivasamaralinatijalargaerishishgayo’naltirilganvauningsamaradorliginioshirishgaqaratilganbo’lib, ulardanfoydalanishdasamaradorlikkaerishishvarivojlantirishuchunodatdabelgilanganmezonlarnialmashtirish; asosiy (ta’lim-tarbiyaviy) vayordamchi (ta’minlovchi) jarayonlarniyokifaoliyatjarayoninitakomillashtirishzarurbo’ladi.
Faoliyatningmuvaffaqiyatsizliklarivanatijalarningzamonaviytalablargamoskelmayotganligito’g’risidagima’lumotlarniolib, tizimmavjudbo’lganmuammolarnio’zsalohiyatidarajasidaeskiusullarasosidaamalgaoshiriladi. Maktabbirbutunorganizmsifatidaichkio’zgarishlargaasosanrivojlanadivao’zaroaloqalartizimibarqarorlashadi. Maqsadgaerishishdagivazifalar, turlixilyangimasalalarnihaletishzamonaviyusullaryordamidaamalgaoshiriladi, natijalarzamontalablarigamoslashadivatizimo’zfaoliyatiniijobiybaholaydi.
Maktabningmuammolarinihalqilishyo’nalishidagiyondashuvlar, an’analar, taomillar, belgilangantartibvame’yorlarnio’zichigaoluvchimaktabmadaniyati pedagogic tizimningmuhimtarkibiyqismihisoblanadi. Maktabfalsafasivamaktabmadaniyatini (boshqaruv, pedagogic, o’quv, ma’naviy) o’zaromoslashtirishjudazarurdir. Maktabniboshqarishuchunrahbarlarvajamoaningboshqavakillaridaniboratmaktabningichkiboshqaruvi, ya’niichkinazorattashkiletiladi. Makatbjamoasi – bumurakkabtizimbo’lib, o’quvvamehnatfaoliyatiniqoniqarlitashkiletish, shuningdek, maktabfaoliyatiningnatijalarigao’zta’siriniko’rsatuvchirasmiyvanorasmiy, gorizontalva vertical, shaxslararovamehnatfaoliyatigaoidaloqalarhamdamunosabatlarniqamraboladi.
Ta’limmuassasasiboshqaruvfaoliyatiningtizimliobiektisifatidaquyidagixususiyatlargaega: zaruriyat, imkoniyat, ta’limmuassasasiningko’rsatkichlarivao’zqobiliyatinibaholashmezonlarinihisobgaolishasosidagirivojlanishyo’nalishi; uningsalohiyati, funktsionalimkoniyatlari, individualligivamadaniyligi; maktabningmentaliteti; uningyaxlitpedagogikvamaktabjamoalariningrivojlanishi, shuningdek, maktabningichkiboshqaruvtizimivauningrivojlanishi.
Ta’limmuassasalariniboshqarishdasturlariniloyihalashdatizimliob’ektsifatidayaxlitta’limmuassasasiningrivojlanishivauningunikalmodelinitakomillashtirishdatashkiletuvchiqismlarta’sirko’rsatishiningahamiyatiniinobatgaolish, shuningdek, birxil, tengsharoitdata’limmuassasasiningrivojlanishigako’proqta’sirko’rsatuvchiba’ziqismvabo’g’inlarnio’zgartirishgaimtiyozlarberishzarur.
Zamonaviymaktabdiretkorlariningo’z-o’zinibaholashi, o’zfaoliyatinivashaxsisifatlarinio’zitashxisetishi, ichkiruhiyfaoliyatiningmexanizmiorqaliamalgaoshirilishiniochibberishorqlipsixologlartomonidanularningkasbiyvashaxsiypozitsiyalarietarlidarajadaaniqta’riflabberilgan.

20- savol

Ushbu turdagi xizmatning iste'molchisi, ya'ni. ma'lumot beruvchi shaxs - bu ma'lumotga ehtiyoj sezgan, shuningdek ularni ishlab chiqarish va boshqa mehnat faoliyatida undan foydalanish uchun bilim olishni istagan, shuningdek, mehnat bozorida raqobatbardoshligini oshirishni xohlaydigan shaxs. Ushbu bozor maydonining o'ziga xos xususiyati shundaki, iste'molchi xizmatni yaratishning faol sub'ekti hisoblanadi. U iste'molchi va ta'lim jarayonining ishtirokchisi.
Bularning barchasi iste'molchining roliga alohida ahamiyat beradi, u o'zining kelajakdagi ixtisosligi va ixtisosligi, o'qitish vaqti, joyi va shakli, uni moliyalashtirish manbalari, shuningdek kelajakdagi ish joyini tanlashni aniq belgilaydi. .

Ta'lim xizmatlarini tashkil etishda tashkilot, korxonalar muhim rol o'ynaydi. Ular sl. ta'lim muassasalariga nisbatan funktsiyalar:

ta'lim muassasalarini ma'lum mutaxassisliklarga bo'lgan talab to'g'risida xabardor qilish;
tashqaridan ta'lim xizmatlari va ishchi kuchi sifatiga talablarni belgilash kasbiy talablar... Ta'lim sifatini baholash.xarajatlarni qoplash, ko'rsatilgan ta'lim xizmatlari uchun to'lov.
Ta'lim xizmatlari bozorining sub'ektlari turli o'quv markazlari hisoblanadi. Ta'lim xizmatlarini ko'rsatadigan sub'ektlarning turlari: maktabgacha tarbiya muassasalari, maktablar, o'rta maxsus o'quv yurtlari, oliy o'quv yurtlari.

Marketing nuqtai nazaridan ta'lim muassasasi funktsiyalariga quyidagilar kiradi.

Ta'lim xizmatlarini taqdim etish, kerakli va boshqalarga o'tkazish zarur bilim, qobiliyat va ko'nikmalar

Tegishli ta'lim xizmatlarini ishlab chiqarish va taqdim etish (masalan, o'quv qo'llanmalari, ilmiy jurnallar)

Potentsial va haqiqiy talabalar va ish beruvchilarga axborot va vositachilik xizmatlarini ko'rsatish

Ta'lim muassasalari, bozorga ta'lim xizmatlarini taklifini shakllantiradigan va amalga oshiradigan sub'ektlar sifatida, ta'lim sohasida marketingni shakllantirishda hal qiluvchi rol o'ynaydi.

Ta'lim xizmatlari bozorida vositachilik tuzilmalari hali ham marketing faoliyatini shakllantirish, joylashtirish bosqichida. Bularga ish bilan ta'minlash xizmatlari va mehnat birjalari, ta'lim fondlari va boshqalar kiradi. Ular ta'lim xizmatlarini bozorda samarali targ'ib qilishga yordam beradi va quyidagi funktsiyalarni bajarishi mumkin:

Bozor kon'yunkturasi to'g'risida ma'lumot to'plash, qayta ishlash, tahlil qilish va sotish (taqdim etish), ta'lim xizmatlari bozorining boshqa sub'ektlariga maslahat berish;

Ta'lim muassasalarini akkreditatsiya qilish jarayonlarida ishtirok etish, reklama faoliyatini amalga oshirish;

Savdo kanallarini shakllantirish, bitim tuzish va bitimlarni bajarishda yordam berish;

Ta'lim kreditlari ishlab chiqaruvchilari va iste'molchilarini moliyalashtirish, qarz berish va boshqa moddiy, resurslarni qo'llab-quvvatlashda ishtirok etish.

Ta'lim, boshqa xizmatlar singari, moddiy emas, sotib olingan paytgacha moddiy emas. Iste'molchini ushbu xizmatdan foydalanishga ishontirish uchun xizmat ko'rsatuvchi provayderlar xaridor uchun eng muhim bo'lgan xizmat parametrlarini rasmiylashtirishga harakat qilishadi va iste'molchilarga ular haqida turli xil kommunikatsiyalar yordamida xabar berishadi. Ta'limda xaridor uchun xizmatning ushbu parametrlari quyidagilar: o'quv rejalari va dasturlari; xizmatlar ko'rsatish usullari, shakllari va shartlari to'g'risidagi ma'lumotlar; sertifikatlar, litsenziyalar, diplomlar.

Marketing ob'ekti sifatida ta'lim xizmatlarining doirasi juda keng. Ta'lim xizmatlarini tasniflashning asosi Xalqaro standart tasnif bo'lishi mumkin - bu ta'lim darajalariga muvofiq tuzilgan ta'lim dasturlarining tasnifi. "Dastur" atamasi bu holda ma'lum bir mavzu bo'yicha yoki o'quvchilarni keyingi o'quv kursiga, ma'lum bir kasbga yoki shunchaki tayyorlashga tayyorlash maqsadida ma'lum bir mavzu bo'yicha yoki ko'nikmalar yig'indisini o'tkazish bo'yicha rejalashtirilgan o'quv tadbirlarini anglatadi. bilimlarini ma'lum darajada oshirish.

1¹ «Умумий ўрта таълим мактаби Методика Кенгаши тў\рисида»ги Низомдан.

1