|
7- savol. Ta'lim muassasasi pedagogik tizim va ilmiy boshqaruv obyekti sifatida
Axborotlarning pedagogik tizimga kelib tushishi va undan qayta uzatilishi tizim komponentlarining ozaro va butun bir tizim bilan hamda tizimning tashqi muhit bilan aloqa qilish usullari hisoblanadi.
Talim muassasasi pedagogik tizimi bir maqsadga yonaltirilgan, tashkiliy tizim bolib, osib kelayotgan avlodni jamiyat hayotiga jalb etish, ularni jamiyat madaniyatini ozlashtiruvchi, ijodkor, faol shaxs qilib rivojlantirish uning asosiy maqsadi hisoblanadi. Bu maqsad talim muassasasi pedagogik tizimini takomillashtirishning barcha bosqichlarida, uning didaktik, tarbiyaviy tizimlarida hamda pedagogik jarayon barcha qatnashchiarining kasbiy va erkin muloqoti(boshqarish)da amalga oshiriladi.
Etakchi goyalar, maqsadlar, vazifalar, tamoyillar, pedagogik nazariyalarni oz ichiga oluvchi nazariy konsepsiya talim muassasasi pedagogik tizimining aksiologik asosini tashkil etadi.
Nazariy konsepsiya uchta ozaro boglangan, ozaro bir-biriga singib ketuvchi, bir-biriga bogliq bolgan: didaktik, tarbiyaviy hamda muloqot(boshqaruv) tizimlarida amalga oshiriladi. Bu tizimlar takomillasha borib, oz navbatida nazariy konsepsiyaga tasmr korsatadi.
- Talim muassasasi boshqaruv tizimi yuqoridan berilmaydi, aksincha pedagogik jarayonning barcha ishtirokchilari rahbar xodimlar, mamuriy xodimlar, oqituvchilar, bolalar, ota-onalarning kuchlari bilan yaratiladi. Ularning harakati jarayonida uning maqsad va vazifalari shakllanadi, ularni amalga oshirish yollari aniqlanadi, faoliyat shakllantiriladi. Talim muassasasi boshqaruv tizimi turgun emas, aksincha dinamik hodisadir. Shuning uchun uni samarali amalga oshirish uchun uning rivojlanishi mexanizmlari va oziga xosliklarini bilish zarur.-Pedagogik jarayonga uning tarkibiy qismlarining ozaro aloqadorlikda qonuniy joy egallashi birligini ozida ifoda etuvchi yagona tizim sifatida qarash mumkin. Tuzilish(struktura) bu tarkibiy qism(element)larning tizimdagi joylashuvidir. Tizimlarning tuzilishi tarkibiy qismlarni qabul qilish mezonlarida belgilangani boyicha, bundan tashqari ular orasidagi aloqadorlikda tashkil etiladi. Pedagogik jarayonning ozi maqsad, vazifa, mazmun, metodlar, pedagog va tarbiyalanuvchilarning ozaro harakati shakllari, shu bilan birga erishilgan natijalar bilan xarakterlanadi.
Pedagogik jarayonda ishtirok etadigan tizim tarkibiy qismlariga quyidagilar kiradi:
pedagoglar;
tarbiyalanuvchilar;
tarbiyaviy shart-sharoitlar.
Jarayonning aniq maqsadli tarkibiy qismi pedagogik faoliyatning barcha kop obrazli maqsad va vazifalarini: bosh maqsad har tomonlama va barkamol shaxsni tarbiyalashdan alohida sifatlarni shakllantirishning aniq vazifasigacha oz ichiga qamrab oladi.
Mazmunli tarkibiy qism umumiy maqsad bilan birga, xuddi shunday aniq vazifani qoyadigan manoni aks ettiradi.
Faoliyatli tarkibiy qism jarayonni tashkil etish va boshqarishda busiz belgilangan natijalarga erishish mumkin bolmagan pedagoglar va tarbiyalanuvchilarning ozaro harakati va ularning hamkorligi
Amerikalik pedagog F. G. Kumbs quyidagilarni talim tizimining asosiy tarkibiy qismlari deb hisoblaydi:
tizimning faoliyatini aniqlashtirib beruvchi maqsad va birinchi galdagi vazifalar;
talim oluvchilar hamda tizimning asosiy vazifasi hisoblanmish oqitish;
tizim faoliyatini muvofiqlashtirish, rahbarlik va baholashni amalga oshiruvchi boshqarish;
turli vazifalar bilan bogliqlikda oquv muddati hamda talim oluvchilar guruhining tuzilishi va taqsimlanishi;
mazmun eng asosiysi, talim oluvchilar malumotga ega bolishlari shart;
oqituvchilar;
oquv qollanmalar: kitoblar, doskalar, xaritalar, filmlar, laboratoriyalar va boshqalar;
oquv jarayoni uchun zarur bolgan bino;
texnologiya talimda foydalaniladigan barcha metod va usullar;
bilimlarni baholash va nazorat qilish: qabul qilish, baholash, imtihonlar, tayyorgarlik sifati qoidalari;
bilimlarni oshirish va tizimni takomillashtirshi uchun tadqiqot ishlari;
talim samaradorligi korsatkichlari harajatlari.
Do'stlaringiz bilan baham: |
