Педагогик институтлари учун дарслик

Низомий Ганжавий 
Эътибор берилиши лозим бўлган 
навбатдаги масала кичик гуруќларни 
шакллантириш жараёнини яхшилаб 
ўрганиб чиқишдан иборат. ¡қувчилар 
гуруќларда нафақат ўқув масаласини 
ечиши, 
балки 
коммуникатив 
кўникмаларни кўрсата олиши ва 
мустаќкамлашлари ќам кераклигини 
ёдда сақлаш лозим. Шунинг учун 
аввал бошдан бир-бирининг бошлаган 
ишини қўллаб қувватлашга хоќиши борлиги ва тайёр эканлиги ўз 
аксини топадиган гуруќнинг эмоционал иқлими тўђрисида ќам 
қайђуриш керак бўлади. 
Кичик гуруќларга бирлашишда ўқувчиларнинг ўз истакларига 
қараш мумкин. Бунда ёндашишнинг ижобий томони ўқувчиларнинг 
ўзаро шахсий хайрихоќликларини ќисобга олинишидир. Лекин салбий 
томонлари ќам бор. Натижада куч бўйича бир-бирига тенг бўлмаган 
гуруќлар ташкил қилиниши мумкин ва ќамкорликда олиб борилган 
фаолият натижалари ќам кескин фарқ қилиши мумкин. Бундан 
ташқари, гуруќда дўстона, лекин ўзибўларликка асосланган муќит 
юзага келиб, ўзаро мулоқотда бўлишга қизиқиш, ўқув масаласини 
ечиш жараёнини сиқиб чиқариши мумкин. 
Гуруќларни 
шакллантирганда 
ечиладиган 
масаланинг 
мазмунини ќам эътиборга олиш лозим. Масалан, ўқитувчи ќар бир 
гуруќга масалага қарама-қарши нуқтаи назарда бўлган ўқувчиларни 
киритиши мумкин. Натижада масалани ечиш жараёнидаги муќокама 
жонли ва қизиқарли чиқади. Ёки аксинча, аъзолари бир соќага 
қизиқишлари бўлган таъвсирланувчи гамоген гуруќларни тузиш ќам 
мумкин. 

---

53 
Бошланђич 
синф 
ўқувчиларини 
қизиқарли 
тарзда 
кичик 
гуруќларга 
бўлиш 
йўлларидан 
бир 
нечтасини келтириб ўтамиз. 
Ушбу усуллар синфнинг ќар 
бирида 6-тадан ўқувчи бўлган
6-та кичик гуруќларга бўлишга 
имкон 
беради. 
Гуруќдаги 
ўқувчилар сонини 5, 7 ёки 8-
тага ўзгартириб, синфни 5, 7 
ёки 8-та гуруќга ажратиш ќам 
мумкин: 

Кичик бўлакларга бўлинган қођозларга А1, А2, А3, А4, А5, А6, 
Б1, Б2, Б3 белгиларни ёзинг. Столларни А, Б, В, Г, Д, Е деб белгиланг. 
Шундан сўнг қођозларни иштирокчиларга (ўқувчиларга) тарқатинг ва 
унда ёзилган ќарфли стол атрофига ўтиришни тавсия этинг. 

6-та расм тайёрланг ва ќар бирини 6-та бўлакка бўлинг. 
Бўлакчаларни 
аралаштириб 
стол 
устига 
қўйинг 
ва 
иштирокчидан (ўқувчидан) биттадан бўлакчани танлаб олишни 
илтимос қилинг. Шундан сўнг ўқувчилар бўлакчаларни бирлаштириб, 
яхлит расмни ќосил қилишлари ва битта стол атрофига ўтиришлари 
керак бўлади.

Олтита ранглардан 6-та қизил, 6-та оқ, 6-та қора, 6-та сариқ, 6-
та кўк, 6-та яшил, жами 36-та карточка тайёрланг. Синфдаги 
ўқувчиларнинг ќар бири ўзига ёққан рангли карточкани танлаб олади 
ва бир хил рангли карточкани олган ўқувчилар битта стол атрофига 
ўтиришади. 
Билаги з¢р бирни 
йиšар, билими з¢р – 
мингни.